გაეროს მოსახლების ფონდის (UNFPA) ახალი ანგარიშის მიხედვით, მსოფლიომ ძალისხმევა უნდა გააძლიეროს, რათა უზრუნველყოს სქესობრივი და რეპროდუქციული უფლებების დაცვა ყველასთვის.
მსოფლიო მოსახლეობის მდგომარეობის შესახებ 2019 წლის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ რეპროდუქციული უფლებები კვლავ მიუწვდომელია მრავალი ქალისათვის, მათ შორის, იმ 200 მილიონზე მეტი ქალისთვის, რომელთაც სურთ ორსულობის თავიდან არიდება, მაგრამ ხელი არ მიუწვდებათ კონტრაცეფციის თანამედროვე მეთოდების შესახებ ინფორმაციასა და სერვისებზე.
"წლების განმავლობაში კონტრაცეპტივებზე ხელმისაწვდომობა გაიზარდა, თუმცა ამის მიუხედავად, ასობით მილიონ ქალს ჯერ კიდევ არ მიუწვდება ხელი კონტრაცეფციასა და იმ არჩევანზე, რომელიც მას უკავშირდება. ამის გარეშე, მათ არ შესწევთ ძალა მიიღონ გადაწყვეტილებები საკუთარი სხეულის, მათ შორის, სასურველი ორსულობების რაოდენობის შესახებ. ამ ძალაუფლების ნაკლებობა, რომელიც გავლენას ახდენს ცხოვრების ბევრ სხვა ასპექტზე, იქნება ეს განათლება, შემოსავალი თუ უსაფრთხოება, ქალებს ართმევს საკუთარი მომავლის შექმნის შესაძლებლობას", - ამბობს გაეროს მოსახლეობის ფონდის აღმასრულებელი დირექტორი ნატალია კანემი.
წლევანდელ ანგარიშში პირველადაა წარმოდგენილი მონაცემები ქალთა შესაძლებლობის შესახებ მიიღონ გადაწყვეტილება სამ საკვანძო საკითხთან დაკავშირებით: სქესობრივი ცხოვრება თავიანთ პარტნიორთან, კონტრაცეფციის გამოყენება და ჯანდაცვა. 51 ქვეყანაში, სადაც ეს ინფორმაცია ხელმისაწვდომია, ქორწინებაში ან ურთიერთობებში მყოფი ქალების მხოლოდ 57%-ს შეუძლია საკუთარი არჩევანის გაკეთება სამივე სფეროში.
"მოვუწოდებ მსოფლიოს ლიდერებს, კიდევ ერთხელ დაადასტურონ მზადყოფნა იმ დაპირებების შესასრულებლად, რომელიც 25 წლის წინ კაიროში დადეს, რათა უზრუნველყონ სქესობრივი და რეპროდუქციული ჯანმრთელობა და უფლებები ყველასთვის", - ამბობს კანემი.
ფაქტები და მონაცემები ანგარიშიდან:
- ორსულობასთან დაკავშირებული მიზეზით გარდაცვლილი ქალების რაოდენობა ყოველ 100,000 მშობიარობაზე მსოფლიოში: 1994 წელს - 369; 2015 წელს - 216.
- გლობალური თანამედროვე კონტრაცეფციის პრევალენტობის მაჩვენებელი: 1969 წელს - 24, 1994 წელს - 52; 2019 წელს - 58.
- გლობალური შობადობის მაჩვენებელი, ან შობადობის მაჩვენებელი თითოეულ ქალზე: 1969 წელს - 4.8; 1994 წელს - 2.9; 2019 წელს - 2.5.
- სქესობრივი და რეპროდუქციული ჯანმრთელობის სერვისებზე დაუკმაყოფილებელი საჭიროებების ყველაზე დიდი მაჩვენებელი მარგინალიზებულ ჯგუფებს შორისაა, მათ შორისაა ეთნიკური უმცირესობების ჯგუფები, ახალგაზრდები, დაუოჯახებელი ადამიანები; ლესბოსელი, გეი, ბისექსუალი, ტრანსგენერი და ინტერსექსი ადამიანები; შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები; სოფლებსა და ურბანულ ადგილებში მცხოვრები ღარიბი მოსახლეობა.
- დღეს მსოფლიოში მცხოვრები დაახლოებით 800 მილიონი ქალი ბავშვობის ასაკში დაქორწინდა.
- ყოველდღიურად, 500-ზე მეტ ქალი და გოგო იღუპება საგანგებო ვითარების მქონე ქვეყნებში ორსულობისა ან/და მშობიარობის დროს.
ფოტო: UNFPA
"მიუხედავად იმ წარმატებისა, რომელიც გასული 50 წლის განმავლობაში UNFPA-ის - გაეროს სქესობრივი და რეპროდუქციული ჯანმრთელობის სააგენტოს - შექმნის შემდეგ იქნა მიღწეული, მსოფლიოს კიდევ გრძელი გზა აქვს გასავლელი, სანამ უფლებები და არჩევანი ყველასთვის ხელმისაწვდომი გახდება", - წერია მსოფლიო მოსახლეობის მდგომარეობის შესახებ.
დოკუმენტის მიხედვით, უფლებებისა და არჩევანის რეალიზების გზაზე, ქალები და გოგოები ყოველ ნაბიჯზე აწყდებიან სოციალურ და ეკონომიკურ ბარიერებს.
"სამოქალაქო საზოგადოების კოალიცია, აქტივისტები და ისეთი ორგანიზაციები, როგორიცაა UNFPA, მათ ამ ბარიერების დამსხვრევაში ეხმარება", - აღნიშნულია ანგარიშში.
ამასთან, მითითებულია ისიც, რომ რეპროდუქციული უფლებების მოძრაობების ძალისხმევამ მკვეთრად შეამცირა არასასურველი ორსულობისა და დედათა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი, მილიონობით ადამიანისთვის შექმნა უფრო ჯანსაღი და პროდუქტიული ცხოვრების წინაპირობა.
ანგარიშში საუბარია ორ მნიშვნელოვან თარიღზეც - 50 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც მუშაობა დაიწყო გაეროს მოსახლეობის ფონდმა (1969 წელს), როგორც გაერთიანებული ერების პირველმა სააგენტომ, რომლის საქმიანობაც მიმართული იყო მოსახლეობის ზრდისა და რეპროდუქციული ჯანმრთელობის საჭიროებებისკენ. ხოლო 25 წელი გავიდა მოსახლეობისა და განვითარების საერთაშორისო კონფერენციიდან (ICPD), სადაც 179 ქვეყნის მთავრობებს მოუწოდეს ყველა ადამიანისთვის ხელმისაწვდომი ყოვლისმომცველი რეპროდუქციული ჯანდაცვის, მათ შორის, ნებაყოფლობითი ოჯახის დაგეგმვის და უსაფრთხო ორსულობისა და მშობიარობის სერვისების უზრუნველყოფისკენ.
დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ 1969 წლიდან ბევრი მიღწევა შეინიშნება.
"ცოცხლად დაბადებულთა საშუალო რიცხოვნობა თითო ქალზე მაშინ 4.8 იყო, 1994 წელს - 2.9, დღეს კი 2.5-ია. ნაკლებად განვითარებულ ქვეყნებში შობადობის კოეფიციენტი შემცირდა 6.8-დან 1969 წელს 5.6-მდე 1994 წელს, და 3.9-მდე - 2019 წელს; ასევე დაიკლო ორსულობასთან დაკავშირებული მიზეზით გარდაცვლილ ქალთა რაოდენობამ; თუ 1994 წელს ყოველ 100,000 მშობიარობაზე ეს მაჩვენებელი შეადგენდა 369-ს, 2015 წელს ის 216-მდე შემცირდა. გარდა ამისა, 1969 წელს ქალების მხოლოდ 24% იყენებდა თანამედროვე კონტრაცეპტივებს, 1994 წელს ეს მაჩვენებელი 52%-მდე გაიზარდა, ხოლო 2019 წელს 58% შეადგინა", - აღნიშნულია ანგარიშში.
გარდა ამისა, წელს დოკუმენტში წარმოდგენილია 15 ადამიანი - ცვლილების ჩემპიონები მთელი მსოფლიოდან, რომლებმაც შეძლეს დაემსხვრიათ ბარიერები და გავლენა მოეხდინათ სქესობრივი და რეპროდუქციული ჯანმრთელობისა და უფლებების მდგომარეობაზე.
"ჩვენ, ყველას, საკუთარი როლი გვაქვს იმ ძალების წინააღმდეგ ბრძოლაში, რომლებსაც სურთ ძველ დროში დაგვაბრუნონ, როცა ქალებს არ გააჩნდათ საკუთარი აზრის გამოხატვის უფლება არც რეპროდუქციული ჯანმრთელობის და არც მათი ცხოვრებისათვის მნიშვნელოვანი სხვა საკითხების ირგვლივ. ბრძოლა უნდა გაგრძელდეს იქამდე, სანამ უფლებები და არჩევანი ყველასათვის რეალობად არ იქცევა", - თქვა გაეროს მოსახლეობის ფონდის აღმასრულებელმა დირექტორმა.
მსოფლიო მოსახლეობის მდგომარეობის შესახებ ყოველწლიური ანგარიშის პრესრელიზს გაეროს მოსახლეობის ფონდი საქართველოში ავრცელებს. ანგარიშის ინგლისური ვერსია სრულად შეგიძლიათ იხილოთ აქ.
