მედია

facebook-იდან საარჩევნო ურნამდე

ცივილიზებულ სამყაროში მედია და პოლიტიკა ყოველთვის მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებული. საიდუმლო არ არის, რომ მედია დიდ ძალას ფლობს, შესაბამისად, მნიშვნელოვანია მისი როლი საზოგადოების პოლიტიკურ ცხოვრებაშიც: დიდწილად სწორედ ის განაპირობებს განწყობებს, ქმნის გარემოს და გავლენას ახდენს ინდივიდების მიერ ამ გარემოს აღქმაზე. მოკლედ რომ ვთქვათ, მედია უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ შუამავალი პოლიტიკოსებსა და ამომრჩეველს შორის – ის მათი ურთიერთობის განმსაზღვრელია – თავადაა მესიჯი და არა მესიჯის გამტარი.

ბეჭდური პრესისა და რადიოს შემდეგ, საქმეში ტელევიზიის ჩართვამ მედიის გავლენა კიდევ უფრო გააძლიერა. დღეს სიმაღლეებს უკვე „ახალი მედია” იპყრობს და თამაშის წესებსაც ცვლის. ტაბულა არაერთხელ წერდა სოციალური ქსელების და, ზოგადად, თითოეული ჩვენგანის ყოველდღიურობაზე ინტერნეტის მზარდ გავლენასთან დაკავშირებით, უფრო ფართოდ კი – მთელი საზოგადოების ცხოვრებასა და მიმდინარე პროცესების ლოგიკაზე. ობიექტური მიზეზების გამო, მედიისა და პოლიტიკის ურთიერთობის იმ ეტაპებს, რომელიც დასავლეთის ქვეყნებმა გასულ საუკუნეში გაიარეს, საქართველო დიდწილად გამოაკლდა. ისევე, როგორც დანარჩენი საზოგადოება, პოლიტიკური მოთამაშეებიც ახლა სწავლობენ თამაშის ცივილურ წესებს. მათ შორისაა ახალი მედიის ათვისებაც.

მედიასივრცეში გავლენის ზრდასთან ერთად, სოციალური ქსელები თავად პოლიტიკოსებისთვისაც აქტუალურია. ინტერნეტის მომხმარებელთა ზრდის პარალელურად, მთავრობები და სხვა პოლიტიკური მოთამაშეები ახალი გამოწვევების წინაშე დგებიან. მათ უფრო ფართო და მრავალგანზომილებიან სივრცეში უწევთ ოპერირება და შთაბეჭდილებების მართვა. ეს სივრცე მხოლოდ პრესის, რადიოს თუ ტელევიზიის დაფარვის არეალით აღარ შემოისაზღვრება.

თავის მხრივ, სოციალური მედია ურთიერთობის განსხვავებულ წესებს ამკვიდრებს. ტრადიციულთან შედარებით, ის მეტად ინტერაქტიულია და ორმხრივ ურთიერთობას გულისხმობს. კანდიდატის აქტიური ჩართულობა სოციალურ ქსელებში მას უფრო ადვილად მისაწვდომს ხდის – ხელს უწყობს უფრო მეტ დისკუსიას მხარდამჭერებს შორის. შესაბამისად, გასაკვირი არ არის, რომ პოლიტიკოსები დროისა და რესურსის არცთუ მცირე ნაწილს, სოციალური ქსელების ათვისებას, მეტი „ლაიქის”, მიმდევრისა თუ ტვიტის დაგროვებას ახმარენ.

შესაბამისია პოტენციური ამომრჩევლის მოლოდინებიც: აშშ-ში Digitas-ისა და Harris Interactive-ის მიერ ჩატარებულმა ერთობლივმა კვლევამ აჩვენა, რომ კანდიდატებისგან სოციალურ მედიაში ჩართულობას ახალი მედიის მომხმარებელთა 61% მოელის. 10-დან 4 მომხმარებელი კი აცხადებს, რომ სოციალური მედიიდან მიღებული ინფორმაცია მათ არჩევანს უფრო მეტად განაპირობებს, ვიდრე ტრადიციული მედია. 2011 წლის მაისში, social vibe-ის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, სოციალური მედიის სრულწლოვანი მომხმარებლის 94% აქტიურად ადევნებს თვალს პოლიტიკოსთა მესიჯებს ამ სივრცეში – 39% მას საშუალოდ 130 მეგობარს უზიარებს.

დასავლეთის ქვეყნებში პოლიტიკურ კამპანიებსა და Facebook-ს, Twitter-სა და YouTube-ს შორის გაჩაღებული ურთიერთობის ბუმი ანარეკლს საქართველოშიც პოულობს – არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, სოციალურ ქსელებში პოლიტიკური მოთამაშეების „შეჯიბრი” სულ უფრო აქტუალური ხდება.

თუ გავითვალისწინებთ, რომ საქართველოში ინტერნეტმომხმარებლის რაოდენობა მზარდია, პოლიტიკოსთა მიერ სოციალური მედიის ათვისება მომავალში უფრო მასშტაბურ ხასიათს მიიღებს. ევრაზიის თანამშრომლობის ფონდის უკანასკნელი ანგარიშის, „ქართული მედია – მოსახლეობის შეფასებები და განვითარების პერსპექტივები” – მიხედვით, 2009 წელთან შედარებით 10%-ით შემცირდა იმ ადამიანთა რაოდენობა, რომელთაც არასოდეს სმენიათ ან უსარგებლიათ ინტერნეტით. ამ უკანასკნელთა პროცენტული მაჩვენებელი 56%-ია. მომხმარებელთა უმრავლესობა (70%) ამბობს, რომ ინტერნეტს სოციალური ქსელებისთვის იყენებს – ინფორმაციის მიღების მთავარ წყაროდ მათთვის კვლავ ტელევიზია რჩება.

პოლიტიკურ ფიგურებს თუ გაერთიანებებს შორის საქართველოში ყველაზე პოპულარული Facebook-ია. სტატისტიკური მონაცემებით, ქვეყანაში ამ სოციალური ქსელის მომხმარებელი 700 ათასს ცდება. ყველაზე დიდ ჯგუფს 18-დან 34 წლამდე მომხმარებლები წარმოადგენენ. ზოგადად, ითვლება, რომ სწორედ ამ ასაკობრივი ჯგუფისთვისაა სოციალური მედია და აქ მიღებული ინფორმაცია მნიშვნელოვანი. ეს ასაკობრივი ჯგუფი მიანიშნებს, რომ სოციალური მედიის როლი კიდევ უფრო აქტიური გახდება.

ერთი მხრივ, სასურველია, არ შევცდეთ და ინტერნეტმომხმარებლებზე დაკვირვებით, საზოგადოების ფართო ფენების განწყობებზე დასკვნები მტკიცებით ფორმაში არ ვაკეთოთ. გარდა ამისა, რთულია საუბარი, რამდენია აქტიური მომხმარებელი, რამდენს აქვს გახსნილი მრავალი ანგარიში, რამდენია მათ შორის ნამდვილად სრულწლოვანი. თუმცა, მეორე მხრივ, ფაქტია, რომ ტრადიციული მედიის უპირატესობის მიუხედავად, სოციალურ ქსელებში თავმოყრილი პოტენციური ამომრჩევლის რაოდენობა არც ისე უმნიშვნელოა. ამრიგად, სოციალური ქსელებზე დროის და რესურსის გარკვეული ნაწილის ხარჯვა წყალში გადაყრილ შრომად არ ჩაითვლება – რა თქმა უნდა, თუ მიზნები შესაბამისადაა განსაზღვრული.

ახალი მედიის ბუმთან ერთად, ამა თუ იმ პოლიტიკოსის ოფიციალური გვერდების მომხმარებელთა ზრდის გრაფიკების შედგენა და შედარება, იმავე სოციალურ ქსელებში პოლიტიკით დაინტერესებული ადამიანების საყვარელი გასართობი ხდება. როგორც წესი, „შედარების” ლაიტმოტივი კონკრეტული პოლიტიკოსის პოპულარობის ზრდის წარმოჩენაა: ოფიციალური გვერდის მეტი „მომწონებელი” მეტ ამომრჩეველს ნიშნავს.

ბუნებრივია, ეს მხოლოდ საქართველოში არ ხდება. სულ უფრო იზრდება იმ სერვისების რაოდენობა, რომლებიც ითვლის კორელაციას სოციალური ქსელების მომხმარებლებსა და პოლიტიკოსის მომავალ წარმატებას შორის. ასეთია, მაგალითად, Washington Post-ის ე.წ. mention machine – ეს არის გვერდი, რომელიც ვებმედიაში პოლიტიკოსების ხსენების მონიტორინგს აწარმოებს. მისი მიხედვით, მიმდევრების რიცხვის ზრდა, მესიჯების გაზიარება – მხარდაჭერის ზრდის მაჩვენებელია.

ამ დამოკიდებულებას ბევრი აკრიტიკებს. მათი აზრით, გვერდის მომწონებლების თუ ე.წ. მიმდევრების რაოდენობით ამა თუ იმ პოლიტიკური ფიგურის რეალური რეიტინგის გაზომვა არამართებულია: ინტერნეტპოპულარობა შეიძლება არც არაფერზე, ან სულაც – საპირისპიროზე მიანიშნებდეს.

შესაძლოა, ერთი შეხედვით, ურთიერთკავშირი გვერდის „დამლაიქებლებსა” და რეალურ ამომრჩეველს შორის მარტივად დასათვლელი ჩანს. თუმცა, ახალი მედიის გავლენის ზრდასთან ერთად, დაინტერესებული პირები ჯერ კიდევ თავს იმტვრევენ, როგორი ინტერნეტსტრატეგიაა „სწორი” და ამის საპირისპიროდ, რა შემთხვევაში რჩება მომწონებელთა თუ მიმდევართა რაოდენობა მხოლოდ თვითტკბობის საბაბად. მაშინ როდესაც საკითხი, რომელიც პოლიტიკოსებს პირველ რიგში უნდა აღელვებდეთ, ინტერნეტში „მიმყოლთა” ნამდვილ ამომრჩევლად გადაქცევაა.

რეალურად, სოციალურ მედიაში პოლიტიკოსის წარმატების მთავარი საზომი მისი ჩართულობის ხარისხია. „მომწონებელთა” თუ „მიმდევართა” რიცხვზე მნიშვნელოვანია თავად პოლიტიკოსის მედიაინტერაქცია მხარდამჭერებთან – ის, თუ რამდენი და როგორი

კონტექსტით აზიარებს მის გზავნილებს, რა დოზით აისახება ეს ყოველივე ქსელს მიღმა – პრესასა და ტელევიზიაში.

სოციალური მედიის პოლიტიკური მიზნებისთვის სწორად გამოყენების მაგალითი, ბარაკ ობამას 2008 წლის წინასაარჩევნო კამპანიაა. მის მიერ სოციალური მედიის ათვისებას ბევრი ადარებს თავის დროზე, კენედის მიერ ტელევიზიით სარგებლობასაც: 1960 წელს კენედი-ნიქსონის პირველმა სატელევიზიო დებატმა დაძაბული არჩევნების ბედი გადაწყვიტა (კენედიმ 0.2%-ით მოუგო კონკურენტს). მიიჩნევენ, რომ ობამას მიერ 15 სოციალური ქსელის ამოქმედებამ, YouTube-ზე გამოქვეყნებულმა გამოსვლებმა და საჯარო მიმართვებმა დიდწილად განაპირობა მისი წარმატება. 2012 წლის წინასაარჩევნო კამპანიაში ობამა ახალი მედიის კიდევ უფრო ჩართვას გეგმავს. მაგალითად, გასულ კვირაში მას ონლაინკონფერენცია ჰქონდა სოციალური ქსელ Google+-ის ე.წ. hangout-ის მეშვეობით. იმავე პრაქტიკას მიმართავენ სხვა პოლიტიკოსები.

როგორც ვხედავთ, საბოლოო ჯამში, განმსაზღვრელია არა ის, თუ რამდენ მომწონებელს მოიპოვებს ესა თუ ის პოლიტიკოსი სოციალურ ქსელებში, არამედ რამდენად კარგად მოახდენს მათ მობილიზებას, ჩართვას და, საბოლოოდ, მიღებულ ხმებად აქცევს. პოლიტიკა ის შემთხვევაა, როცა ყველა რეკლამა „კარგი” არ არის, ხოლო სოციალური მედია, ეფექტური შუამავლის ნაცვლად, შესაძლოა, რეალური პოლიტიკური პროცესისგან დამოუკიდებელი „შეჯიბრის” ასპარეზად იქცეს, სადაც თვითმიზანი მეტი „ლაიქის” დაგროვებაა.

 

კომენტარები