კოკა რამიშვილის ხელოვნება თბილისისთვის ჯერ ბოლომდე გასაგები არ უნდა იყოს. უფრო სწორად, დღეს უფრო ნაკლებადაა გასაგები, ვიდრე ადრე. ყველაფერს თავისი მიზეზები აქვს. საბჭოთა კავშირის დანგრევისას, ნებისმიერი ავაგნარდისტული ტრადიცია, როგორც სიახლე, ისე მაინც იქცევდა ყურადღებას, დღეს კი ხელოვნების განვითარების დანიშნულება ჩვენი საზოგადოებისთვის საბოლოოდ ამოუხსნელი რჩება. საქართველოს ყოველდღიური გარემო სულ უფრო ივსება ეთნო-დეკორატიული ბუტაფორიებით და კომფორტზე მატერიალისტური ფიქრით. ჩვენს საზოგადოებას კითხვა არ უყვარს. შეიძლება, ამიტომაც უარყო კოკა რამიშვილმა ადვილად დასანახი ფერწერა და ის ტექსტით და წიგნით შეცვალა.
რამ განაპირობა, რომ ქართველი არტისტი, რომელმაც თბილისში ისწავლა და ძირითადად აქ მუშაობდა, გამხდარიყო ინტერნაციონალური მხატვარი და მოეპოვებინა საკუთარი გალერისტები?
ეს განაპირობა ბევრმა მუშაობამ იმისთვის, რომ მეპოვა ჩემი თავი და მეთქვა ის, რისი თქმაც მინდოდა. დასავლეთ ევროპაში აღმოსავლეთ ევროპის მიმართ ინტერესი შენელდა, ამიტომ ეგზოტიკურ ხელოვნებას დღეს მაყურებელი არ ჰყავს. თუმცა, მეორე მხრივ, კრიზისი იქაც არის. მნიშვნელოვანია, რომ არავინ უყურებს შენს ეროვნებას, მაქსიმუმ აღნიშნონ, რომ აღმოსავლეთ ევროპიდან ხარ. უნდა იყო გასაგები და ფლობდე იმ ენას, რაც დღეს ხელოვნებაში აქტუალურია. მერე მოდის შენი თემა, რომელიც ან დააინტერესებს მაყურებელს, ან – არა. ჩემს შემთხვევაში მაყურებელი დაინტერესდა.
მინდა გავიხსენო ის პერიოდი, როცა სიტყვებით დაიწყე მუშაობა. ჯერ კიდევ ოცი თუ მეტი წლის წინ უარყოფდი ფერწერას თუ ნახატს. რატომ ხდებოდა ეს, როდესაც დღეს ჯერ კიდევ ბევრი ცდილობს იყოს კარგი ფერმწერი?
პირველ რიგში, ჩემთვის მნიშვნელოვანია მეთოდი და არა მასალა. ფერწერას და ნახატს მე არასდროს უარვყოფდი – არ ვიღებდი მხოლოდ რეპრეზენტაციის მეთოდს, რომელიც დღეს ჩვენთან ბატონობს. დღევანდელი ფერწერა არის სრულიად ახალი ფენომენი, ვიდრე ფოტოგრაფიამდე და კინემატოგრაფიამდე იყო. ეს არ ნიშნავს, რომ ფოტო უნდა გამოიყენო და კოპი-პეისტით შექმნა იგივე იკონოგრაფია, რაც ფოტოზეა. თუმცა, მაგალითად, გერჰარდ რიხტერი ამასაც აკეთებს.
შენში თითქოს არის მწერლის, რომანისტის (ყველაზე ფუნდამენტური გაგებით) რაღაც მოტივაცია...
ჩემთვის თემა და მისი გაშუქება ძალიან მნიშვნელოვანი კომპონენტია და ასე იყო ყოველთვის. თუ შენ ჩემში რომანისტს ხედავ, ეს საინტერესოა. ამაზე არ მიფიქრია, ლიტერატურის მხრიდან არ შემიხედავს ჩემი ფერწერისთვის. ალბათ იმიტომ, რომ ძალიან არ მინდა ის ლიტერატურას დაემსგავსოს. მაგრამ გეთანხმები, ეს თემები წიგნებად გადაიქცევიან ხოლმე და მათი რიცხვი იზრდება.
კონცეპტუალიზმისთვის ყოველთვის იდეა უფრო იყო პრიორიტეტი, ვიდრე მასალა. სადამდე შეიძლება მივიდეს ასეთი ასკეტიზმი? და რას ნიშნავდა შენთვის ამ კონტექსტში გულუბრყვილო და მარტივი სასიყვარულო ბარათების ნახატების გამოფენა ბაია გალერეაში?
“მე შენ მიყვარხარ” – თავიდან ბოლომდე კონცეპტუალური პროექტი იყო. ეს ფრაზა იყო “დაწერილი” ყვავილების ზედაპირზე. მე გამოვიყენე ინტერდისციპლინარული მეთოდი, თბილისისთვის გასაგები ენით დავხატე ეს ტილოები, შევფუთე ბაია გალერეაში და ზემოდან დავაწერე “მე შენ მიყვარხარ”. ეს პროექტი ძალიან შორს იდგა თანამედროვე სნობური ტენდენციებისგან, რაც მაშინ თბილისში იყო. ეს საკმაოდ რადიკალური პროექტი იყო ჩემთვის და მიზნად ისახავდა სხვადასხვა კომერციული და გულუბრყვილო პოზიციის ჩვენებას რეგიონალურ კონტექსტში.
ჩვენთან სისტემატიზებული კრიტიკის მექანიზმი, ფაქტობრივად, არ არსებობს, ყველაფერს მაინც ფრაგმენტული ხასიათი აქვს. რამდენად შეიძლება ეს ხელს უშლიდეს მხატვრის და, საერთოდ, მხატვრობის განვითარებას? თუ კრიტიკა შენთვის არაფერს ნიშნავს?
მე ხშირად მითქვამს, რომ როცა თბილისში ჩამოვდივარ, ხალხთან და საზოგადოებასთან კულტურული კონფლიქტი მაქვს. ერთ-ერთი მიზეზი ჯანმრთელი კრიტიკის არარსებობაა. ეს მხატვრისთვის ხელისშემშლელია, მაგრამ ამაშიც არის რაღაც საინტერესო, ანუ აბსოლუტურად საწინააღმდეგო სტრატეგია უნდა იხმარო, რომ საქართველოში გაგიგონ. სწორედ ამის მაგალითი იყო ჩემი პროექტი “მე შენ მიყვარხარ”.
მრჩება შთაბეჭდილება, რომ თბილისი შენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, თითქოს თბილისისთვის აკეთებ ყველაფერს.
როგორც იცი, მე ნახევრად ესტონელი ვარ და ჩემი ბავშვობის დიდი ნაწილი საქართველოს გარეთ მაქვს გატარებული. მერე დაიწყო ჩემი სამხატვრო ცხოვრება დასავლეთში, ამ მუდმივ მოგზაურობაში. ამიტომ, მე არ ვარ კორუმპირებული ამ მენტალიტეტით და არც ანგაჟირებული ნაციონალური გრძნობებით. ეს კი საშუალებას მაძლევს დავინახო ის, რასაც ვერ ხედავს აქ მცხოვრები ადამიანი. მეც მივდივარ იმ აზრამდე, რომ აქ მართლაც ვეძებ რაღაცას. ვმუშაობ ჟენევაში, თბილისშიც, მაგრამ საკვანძო ადგილები მაინც შვეიცარიაში უნდა გავაკეთო. აქ როგორც კი ჩამოდიხარ, თითქოს კავშირიდან იშლები და ექცევი მოჯადოებულ ზონაში. ეგეც არის ამ ადგილის საოცრება – სტალკერის ზონა საქართველოში.
სულ ახლახან ბაქოში გქონდა გამოფენა, რომლის სამზადისიც სამ წელიწადს გრძელდებოდა. იქნებ არა მხოლოდ კონკრეტულად თბილისის, არამედ მთლიანად კავკასიური ნარატივი გხიბლავს?
ნამდვილად ასეა, ეს ადგილი საკმაოდ მიმზიდველია და სავსეა პარადოქსებით. ეს რუსეთიც არ არის, კიდევ უფრო დახურული სივრცეა, რომლის გაგების გზა მარტო ვერტიკალზე თუ გადის, გარშემო სულ მთებია. დღევანდელი სიტუაცია არის დრამატული და, ამასთან, მდიდარი მასალა მხატვრისთვის ან მწერლისთვის. ეს დრო მე-20 საუკუნის ოციანი წლების ავანგარდისტულ პროექტს ჰგავს და ახლა ჩვენ ამ პროექტის დემონტაჟის პერიოდში ვცხოვრობთ. როგორი იქნება მომდევნო პროექტი, მთლიანად ჩვენზეა დამოკიდებული.
