ახალი ტექნოლოგიების ეფექტური გამოყენებით ესტონეთმა ბოლო წლებში მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწია. დღეს, ამ პატარა ქვეყნის კიბერგამოცდილებას, ევროპის დანარჩენი სახელმწიფოები იზიარებენ, თუმცა წინსვლას მნიშვნელოვანი გამოწვევებიც ახლავს თან. კერძოდ, კომპიუტერიზაციამ და ინტერნეტზე პოლიტიკური და სოციალური მომსახურებების მზარდმა დამოკიდებულებამ, ქვეყანა კიბერშეტევებისადმი მყიფე გახადა.
პოსტსაბჭოთა სივრცეში ესტონეთი ტექნიკურად ყველაზე განვითარებულად მიიჩნეოდა. საქმე ისაა, რომ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ქვეყნის პოლიტიკურმა ელიტამ აქცენტი ინოვაციების დანერგვაზე, განათლების ეფექტურ გამოყენებასა და ახალი ტექნოლოგიების ათვისებაზე გააკეთა. ამ პოლიტიკას წინაპირობაც ჰქონდა – სტრატეგიული რესურსების ნაკლებობის პირობებში, 1.4-მილიონიანი ქვეყანა მეზობლებს სათანადო კონკურენციას ვერ გაუწევდა.
„[დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან] ჩვიდმეტი წლის შემდეგ, ინტერნეტმა უფრო მეტი გააკეთა ქვეყნისთვის, ვიდრე მხოლოდ დახმარებაა. ის მჭიდროდ დაუკავშირდა ესტონურ იდენტობას” – ნათქვამია გასულ კვირას The Guardian-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში. ესტონელებისთვის ინტერნეტი მხოლოდ მომსახურება არაა – ის დემოკრატიისა და თავისუფლების სიმბოლოდ იქცა. მას შემდეგ, რაც ხელისუფლებამ ციფრული და კიბერსერვისების ათვისება დაიწყო, ამ პროცესში მოსახლეობაც აქტიურად ჩაერთო. აშკარაა, რომ ამ გზით გადაწყვეტილების მიმღებთა ქმედებები და ზოგადად პოლიტიკური დაგეგმვაც უფრო გამჭვირვალე გახდა. გარდა ამისა, გაიზარდა მათ შორის კომუნიკაციისა და აზრთა გაცვლის ხარისხიც.
დღეს ესტონეთის სავიზიტო ბარათი სწორედ ინოვაციური ტექნოლოგიები, თავისუფალი ინტერნეტსივრცე და ონლაინმომსახურებაა; ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე უფასო Wi-Fi-ია ხელმისაწვდომი; სკოლების 97% კომპიუტერიზებულია; სახელმწიფო მომსახურების 42 სახეობა ონლაინ იმართება; შარშან საგადასახადო დეკლარაციების 94% მოსახლეობამ ინტერნეტის საშუალებით შეავსო; ესტონელები არჩევნებში სასურველ კანდიდატს პერსონალური კომპიუტერებიდან აძლევენ ხმას, იურიდიულ დოკუმენტებზე კი სმარტფონებიდან აწერენ ხელს.
ბოლო პერიოდში ყველაზე საკამათო ID (საიდენტიფიკაციო) ბარათების დანერგვა გახდა. 10 ესტონელიდან 9 უკვე ელექტრონული ID ბარათის მფლობელია და მისი დახმარებით ესტონელებს ავტობუსის ბილეთის ყიდვაც კი შეუძლიათ. ასევე, ამ ბარათით ხელმისაწვდომია ყველა სახის ინფორმაცია, რაც სახელმწიფოს აქვს მისი მფლობელის შესახებ.
ეს უკანასკნელი დეტალი ბარათების მიმართ სკეპტიკურად განწყობილი ადამიანების მხრიდან ყველაზე დიდ საფრთხედ აღიქმება. ისინი შიშობენ, რომ ეს მოქალაქეებზე სახელმწიფოს კონტროლის დონეს გაზრდის. თუმცა ისიც აღსანიშნავია, რომ ბარათის მფლობელს ყოველთვის აქვს შესაძლებლობა, გაიგოს ვინ დაინტერესდა მისი პირადი მონაცემებით. სწორედ ამ ფუნქციის საშუალებით დადგინდა, რომ ერთ-ერთი ესტონელი კანდიდატი მისი პოტენციური ამომრჩევლების შესახებ ინფორმაციის მოპოვებას შეეცადა.
გამარტივებული საფინანსო გადარიცხვების შესაძლებლობამ და ლიბერალურმა ეკონომიკურმა პოლიტიკამ ინვესტორების მოზიდვა განაპირობა. განსაკუთრებით აქტიურობდნენ შვედი და ფინელი ბიზნესმენები, რამაც ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდასა და განვითარებაზე დადებითად იმოქმედა.
მიღწევებთან ერთად, ამგვარმა სტრატეგიამ გამოიწვია ინტერნეტზე როგორც მოსახლეობის, ისე სახელმწიფო მომსახურების მაღალი დამოკიდებულება. თუ დამოუკიდებლობის მოპოვების პერიოდში მეზობელი რუსეთიდან უფრო ეკონომიკურ ან, უკიდურეს შემთხვევაში, სამხედრო შეტევას აღიქვამდნენ ერთ-ერთ უმთავრეს საფრთხედ, დღეს კიბერუსაფრთხოებაა მთავარი პრობლემა. მოსკოვის უარყოფის მიუხედავად, მიიჩნევა, რომ 2007 წელს ესტონეთის სამთავრობო ვებგვერდებზე განხორციელებული თავდასხმები სწორედ რუსეთიდან მომდინარეობდა. ეს კი იმის მანიშნებელია, რომ ინტერნეტმმართველობას, მრავალ სიკეთესთან ერთად, საფრთხეც უხვად ახლავს.
სწორედ ამ ნაკლოვანებების აღმოსაფხვრელად შეიქმნა კიბერთავდაცვის ლიგა, NATO-მ კი ესტონეთში სამხედრო ბლოკის კიბერუსაფრთხოების კვლევითი ცენტრი დააფუძნა. როგორც ჩანს, ქვეყანამ გამოწვევების მიუხედავად, კომპიუტერიზაციის დახვეწაზე გააკეთა აქცენტი. თანაც, მან დასავლეთის ქვეყნებში უკვე დაიმკვიდრა თავი ინტერნეტექსპერტიზის მაღალი დონით. ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციის მიერ ზემოთ ნახსენები გადაწყვეტილება სწორედ ამაზე მიანიშნებს – აღნიშნული ცენტრი NATO-ს წევრი ქვეყნების საკვანძო სადაზვერვო და საიდუმლო ინფორმაციის მფლობელია.