ინდუსტრიული რევოლუცია

მესამე ინდუსტრიული რევოლუცია

ერთ ჩვეულებრივ ოთახში რამდენიმე დაზგა გაბმულად, თუმცა ასატანად გუგუნებს. კედელში ნორმალური ზომის ფანჯარაა დატანებული. მის მიღმა სასიამოვნოდ განათებულ საკონტროლო ოთახში ორი ადამიანი ზის და კომპიუტერის ეკრანს მთელი მონდომებით აკვირდება.

რამდენიმე ხელსაწყო ერთდროულად მუშაობს. ზოგი მსუბუქი ავტომანქანის, ზოგიც – რესტორნისთვის განკუთვნილი მიკროტალღური ღუმელის ზომისაა. ყველა მათგანს იმხელა ფანჯარა აქვს, რომ შიგნით შეჭვრეტა შეიძლება. ზოგი სამკაულებს ამზადებს, ზოგი – პლასტმასის სახელურებს ელექტრობურღისთვის, ზოგი – მანქანის საქარე მინას, ზოგიც – დახვეწილი დიზაინის მქონე აბაჟურს. იქვე წინასწარი სპეციალური შეკვეთით მზადდება ფეხის და ყბის პროთეზებიც. რამდენიმე დაზგა მცირე დეტალებს ჩარხავს გაუჩერებლად. ამ დეტალების წყალობით, მოგვიანებით, ოთახს კიდევ ერთი მსგავსი მანქანა შეემატება.

გაინტერესებთ სად მოხვდით? მარტივად გეტყვით: მომავალში.

ეს არის კომპანია 3D Systems-ის ცენტრალური ოფისი აშშ-ში, სამხრეთ კაროლინის შტატში. კომპანია ჩაკ ჰალმა დააფუძნა. მანვე, 1986 წელს გამოიგონა და დააპატენტა სისტემა, რომლის მეშვეობითაც სამგანზომილებიანი ობიექტების დამზადება გახდა შესაძლებელი: დაახლოებით მელნის მსგავსი თხევადი პლასტმასის თხელი ფენა ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედებით მყარდება და შემდეგ, თანდათანობით, ახალი ფენები ემატება.

სამგანზომილებიანი ბეჭდვითი სისტემის გამოგონების შემდეგ ორ ათეულ წელზე მეტი გავიდა. 3D ბეჭდვის ფორმები დაიხვეწა, თუმცა არსი იგივეა: თხელი ფენები მკვრივდება და ერთმანეთზე ლაგდება.

ბევრისთვის ეს მანქანა მესამე ინდუსტრიული რევოლუციის დასაწყისია. პირველი ბრიტანეთში მე-18 საუკუნის ბოლოს, ტექსტილის ინდუსტრიის მექანიზაციით დაიწყო, რამაც შრომა გააიაფა. მეორე ინდუსტრიული რევოლუცია მე-20 საუკუნის დასაწყისში ამერიკაში, საამწყობო საამქროების გამოჩენით დაიწყო, რამაც სათავე დაუდო მასიურ წარმოებას. ვარაუდობენ, რომ მესამე ინდუსტრიული რევოლუცია, რომელიც ასევე ამერიკიდან იწყება, მდიდარ ქვეყნებს დაუბრუნებს იმ დაკარგულ სამუშაო ადგილებს, რომლებიც მათ განვითარებადი ქვეყნების სასარგებლოდ დათმეს.

საუკუნეზე მეტხანს ამერიკა მსოფლიოს ნომერ პირველ მწარმოებელ ქვეყნად ითვლებოდა. თუმცა ბოლო პერიოდში მას ჩინეთი წამოეწია და არ ეშვება. 30 წლის წინ შენჟენი ერთი ჩვეულებრივი სოფელი იყო, რომელიც ჰონგკონგის ახალ ტერიტორიებს ესაზღვრებოდა. როცა 1980-იანი წლების დასაწყისში ჩინეთის პირველი სპეციალური ეკონომიკური ზონა შეიქმნა, ამ სოფელში მრეწველობის სექტორი გაიზარდა და მალე ცათამბჯენებიც გამოჩნდა. დღეს იქ 12 მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს და მათი ნახევარი სამუშაოს საძებნელად ჩასული მიგრანტია. ისინი ხშირად იმ ქარხნების საერთო საცხოვრებლებში ცხოვრობენ, რომლებმაც შენჟენი ჩინეთის ერთ-ერთ უმდიდრეს ადგილად აქცია.

ერთ-ერთი ასეთი ქარხანაა Foxconn City. აქ Apple-ის iPhone-ების და iPad-ების უმრავლესობას აწყობენ, რისი მთავარი მიზეზიც იაფი მუშახელია. თუმცა, ეკონომიკურ ზრდასთან ერთად, მუშები სულ უფრო მაღალ ხელფასებს, მოკლე სამუშაო დროს და სოციალურ ბენეფიტებს ითხოვენ, ზუსტად ისე, როგორც ადრე ტაივანელმა, იაპონელმა და სამხრეთკორეელმა მუშებმა მოითხოვეს. ამიტომაც იქ ხარჯები ყოველწლიურად იმატებს საშუალოდ 20%-ით, მსხვილ კომპანიებს კი აუთსორსინგი უფრო იაფ ქვეყნებში – ბანგლადეშში, კამბოჯაში, ინდონეზიასა და ვიეტნამში გადააქვთ. თუმცა ვარაუდობენ, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიების განვითარების შედეგად, ინდივიდუალურ შრომასთან დაკავშირებულ ხარჯებს სულ უფრო ნაკლები მნიშვნელობა ექნება.

სამგანზომილებიანი საბეჭდი მანქანა ამ მიმართულებით გადადგმული პირველი მნიშვნელოვანი ნაბიჯია: მისი გამოყენება ჩვეულებრივ პრინტერზე წერილის ამობეჭდვისგან არსებითად არ განსხვავდება. მისთვის მცირე რაოდენობის წარმოება

ხარჯებს პრაქტიულად არ ზრდის, რადგან ყოველი ახალი პროდუქტის დანახარჯი არ იცვლება. ისევე, როგორც ჩვეულებრივი პრინტერისთვის არ აქვს მნიშვნელობა, ერთი კარტრიჯით ერთ ფურცელს დაბეჭდავ თუ ბევრს, 3D საბეჭდი მანქანის პრინციპიც ზუსტად იგივეა. ამდენად, მცირე და საშუალო ზომის ბიზნესის განვითარებისთვის ამ ტექნოლოგიას დიდი მნიშვნელობა აქვს.

როცა წერილის დაბეჭდვა გვინდა, კომპიუტერზე ბეჭდვის ღილაკს თითს ვაჭერთ, ფურცელზე მელნის თხელი ფენა კი ისე ნაწილდება, რომ ორგანზომილებიანი გამოსახულება შექმნას. 3D ბეჭდვის შემთხვევაში საბეჭდი მანქანა წინასწარ შემუშავებული დიზაინის მიხედვით დაჭრილ ციფრულ ნაჭრებს ჯერ შეისწავლის, შემდეგ მათ აღწერილობას ბეჭდვის ტემპს მოარგებს და მანამ დაუმატებს ერთმანეთს თხელ ფენებს, სანამ მკვრივ საგანს არ მიიღებს. ბეჭდვის ამ ორ ტიპს შორის მთავარი განსხვავება ისაა, რომ „მელანი”, რომელსაც 3D საბეჭდი მანქანა იყენებს, კონკრეტული მასალაა.

ეს მასალა შეიძლება წარმოუდგენლად მრავალფეროვანი იყოს.დღეს მსოფლიო მწარმოებლების განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს ნახშირბადის ბოჭკო. ნედლეულის სახით ბოჭკო საკმაოდ მოქნილია, თუმცა როცა მასში ეპოქსიდური ფისი შეჰყავთ, კონკრეტულ ფორმას აძლევენ და აშრობენ, ის ფოლადივით გამძლე და ორჯერ უფრო მსუბუქი ხდება. ახალი მასალის სიმტკიცეს განაპირობებს ქიმიური კავშირები, რომლებიც ნახშირბადის ატომებს შორის ყალიბდება. ბოჭკოებს მიმართულება შეიძლება სურვილისამებრ შეუცვალო. ამით ინჟინრებს საშუალება აქვთ, მასალის სტრუქტურა საჭიროებისამებრ ცვალონ – ზოგ შემთხვევაში უფრო მტკიცე, სხვა დროს კი უფრო მოქნილი მასალით იმუშაონ.

ნახშირბადის ბოჭკო უკვე აქტიურად გამოიყენება ავიაციაში. Airbus-ის და Boeing-ის თვითმფრინავები ალუმინის ნაცვლად სწორედ ახალ მასალას იყენებენ. ის არა მხოლოდ უფრო მსუბუქია, წარმოების კუთხითაც გაცილებით კონკურენტულია: 3D ბეჭდვის პირობებში დიდი ნაწილები, მაგალითად, ფრთის ძირითადი ნაწილი, ერთიანად მზადდება და საჭირო აღარაა უამრავი ცალკეული კომპონენტის დამზადება და შეკოწიწება.

კიდევ ერთი საოცრად გამძლე მასალა შეიძლება იქიდან მივიღოთ, რასაც, ჩვეულებრივ, სახლში დაგროვების უფლებას არ ვაძლევთ და თავიდან მალ-მალე ვიშორებთ. გადამუშავებული ნაგვისგან ამერიკაში განათლებამიღებულმა ტაივანელმა არქიტექტორმა სამშენებლო მასალები შექმნა. განსაკუთრებით პოპულარულია სპეციალური საშენი აგური – Polli-Brick, რომელიც თავისი ფორმებით საკვების და სასმელის შემნახველ პლასტმასის კონტეინერებს წააგავს. ამ საშენი მასალის უნიკალურობა იმაშია, რომ ფორმების გათვალისწინებით, ყოველგვარი დამატებითი წებოვანი ნივთიერების გარეშე, აგურები ჩამკეტის პრინციპით პირდაპირ ჯდება ერთმანეთში. თან ისე, რომ მათი განცალკევება შეუძლებელია. ასეთი აგურით ნაშენი კონსტრუქცია უძლებს საღი აზრით დასაშვებ მიწისძვრას და ქარიშხალს და ტრადიციულ სამშენებლო მასალებთან შედარებით, 4-ჯერ იაფია. დიზაინით გართობაც შეიძლება: რადგან აგურები ნახევრად გამჭვირვალეა, მათში თავისუფლად შეიძლება სხვადასხვა ფერის დიოდების ჩამონტაჟება.

ახალი მასალების მოძიებას ნანოტექნოლოგიებიც ამარტივებს. ტიტანის დიოქსიდი, მაგალითად, ისეთი შუშის მისაღებად გამოიყენება, რომელიც პერიოდულად თავისით იწმინდება. ამ შუშებზე გადაკრული ფენა იმდენად თხელია, რომ მასში გახედვას ხელს არ უშლის, თუმცა თან იმდენად ძლიერია, რომ მზის შუქთან რეაქციაში შედის და ორგანულ მტვრად იშლება. ყველაფერთან ერთად, მასალა ჰიდროფილურია, რაც ნიშნავს, რომ წვიმას წყლის ერთიანი ჭავლის სახით იზიდავს და შუშას მტვრის ნაწილაკებისა და ნალექისგან ავტომატურად რეცხავს. ეს ტექნოლოგია პირველად 2001 წელს დანერგა ბრიტანულმა კომპანიამ და დღეს მთელ მსოფლიოში საკმაოდ პოპულარულია.

ახალი ტექნოლოგიების წყალობით ვითარდება პლასტიკური ქირურგიის ახალი ტიპი – ნანოპლასტიკა. ამაში 3D პრინტერი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს: შარშან, ნიდერლანდებში, ქირურგებმა ქალისთვის, რომელსაც ძვლის ქრონიკული ინფექცია აწუხებდა, ახალთახალი ტიტანის ყბა „დაბეჭდეს”.

ზოგიერთი მკვლევარი უკვე იყენებს 3D პრინტერს კანის, კუნთების და მოკლე კაპილარების დასამზადებლად. არსებობს იმის შესაძლებლობაც, რომ სხვა ორგანოებიც – მაგალითად, თირკმლები, ღვიძლი და გულიც კი – „დაიბეჭდოს”. ბიოპრინტერები იმასაც თუ მოახერხებენ, რომ ამ პროცესში ადამიანის უჯრედები გამოიყენონ, მაშინ ორგანიზმი ახალ ტრანსპლანტანტებს გაცილებით უფრო ადვილად მიიღებს.

სულ მალე საკვების „დაბეჭდვაც” იქნება შესაძლებელი. ერთმა ექსპერიმენტმა უკვე გაამართლა: კორნელის უნივერსიტეტში 3D პრინტერის გამოყენებით მცირე ზომის ნამცხვრები დაამზადეს. ამბობენ, რომ იმავეს მალე გაიმეორებენ შოკოლადზე.

ტანსაცმელი და ფეხსაცმელიც „იბეჭდება”. ჩვენ შეიძლება ვერც ვხვდებით, ისე გვაცვია 3D პრინტერზე დამზადებული ნაჭრის ფეხსაცმელი ან ნეილონის კაბა. ტყავის საბეჭდ მასალად გადაქცევა ჯერ ვერავინ მოახერხა, თუმცა მუშაობა ამ მიმართულებით უკვე დაწყებულია.

ტექნოლოგია იდეალურია მცირე მოცულობის პროდუქციის წარმოებისთვის. თუ გზაში რამე შეცდომა დაუშვი, რამდენიმე საათში შეგიძლია გამოასწორო და არ გჭირდება მთელი კვირა ახალი პროტოტიპის ლოდინი, რაც ტრადიციული მეთოდით წარმოების დროს გარდაუვალია. ამიტომ 3D ტექნოლოგია სტომატოლოგიაშიც წარმატებით იკიდებს ფეხს. კბილების პროთეზის ინდივიდუალურად მორგება ამ ტექნოლოგიების გამოყენებით გაცილებით ადვილია.

რამდენად შორს შეიძლება წავიდეს ეს ტექნოლოგია? ბრიტანულ კომპანიას Cybaman Technologies ამ კითხვაზე სრულიად დაუჯერებელი პასუხი აქვს. იქ სწრაფი წარმოების სისტემა The Replicator შემუშავდა – ეს არის სისტემა, რომელიც

სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრში დამკვიდრებულ ტელეპორტირების მეთოდს ჰგავს: მას შეუძლია მსოფლიოს ერთ კუთხეში დაასკანეროს პროდუქტი და მეორეში არსებულ მანქანას აუხსნას, როგორ დაამზადოს ასლი. ეს ნიშნავს იმას, რომ ერთი შეხედვით დეფიციტური ნაწილები შეიძლება თვალის დახამხამებაში გამრავლდეს, თუნდაც გატეხილი ნაწილის დასკანერებით, შემდეგ მისი ვირტუალურად გამთელებით და ახლის დაბეჭდვით.

წარმოების გაციფრულება მრეწველობის შესახებ არსებულ ყველა კონვენციურ შეხედულებას ანგრევს. ზუსტად ისე, როგორც ციფრულმა ტექნოლოგიებმა ადამიანებს ოფისში ყოფნის აუცილებლობა გაუქრო, პროდუქციის დიზაინი და მისი ტესტირება შეიძლება ნებისმიერ პერსონალურ კომპიუტერთან მოხდეს. საბოლოო შედეგის შემოწმება კი თუნდაც საკუთარი სმარტფონით. ეს ნიშნავს, რომ სხვადასხვა ქვეყნის, ვთქვათ, დიზაინერებმა და ინჟინრებმა, ისე დაამუშაონ პროდუქტი, რომ ერთმანეთს ერთხელაც არ შეხვდნენ. ამის პარალელურად კი, ციფრულმა ტექნოლოგიებმა დამოუკიდებლად, უწყვეტ რეჟიმში დაამზადონ უკვე დამტკიცებული პროდუქტები.

რა ეფექტი შეიძლება ჰქონდეს ამ ყველაფერს წარმოების პროცესზე? ეს ეფექტი უკვე დღეს არის შესამჩნევი. ფაქტია, რომ ქარხანასთან დაკავშირებულ ოფისებში გაცილებით მეტი თანამშრომელი მუშაობს – დიზაინერები, IT სპეციალისტები, ბუღალტრები, ლოჯისტიკის ექსპერტები, მარკეტინგის თანამშრომლები, მზარეულები და დამლაგებლები – ვიდრე შიგნით ქარხანაში. თითოეულ ამ ადამიანს თავისი წვლილი შეაქვს ქარხნის ფუნქციონირებაში. ქარხნის გარეთაც მოიძებნებიან სხვადასხვა პროფესიის ადამიანები, რომლებიც მის მომარაგებას უზრუნველყოფენ.

ამდენად, როგორც არ უნდა შევხედოთ, წარმოების პროცესი ჩაქუჩიან მუშასთან სულ უფრო ნაკლებად ასოცირდება. არადა, თავის დროზე მას ფრანკფურტში, იქ, სადაც ყველაზე ხშირად იმართება სავაჭრო-სამრეწველო გამოფენა-გაყიდვები, მოძრავი ძეგლიც კი დაუდგეს: კომბინეზონში გამოწყობილ მუშას ხელში ჩაქუჩი უჭირავს და პერიოდულად მთელი ძალით იქნევს. დღეს ასეთ გამოფენებზე სულ უფრო ნაკლებად შეხვდებით ზეთში ამოვლებულ აპარატურას, რომელიც მონაცრისფრო კომბინეზონში გამოწყობილმა მუშამ უნდა მართოს.

ეს ინოვაციები ძველი მუშებისგან ახალ უნარებს და კვალიფიკაციას მოითხოვს, ხოლო წარმოების გაციფრულება მათ ტრენინგსაც გაამარტივებს. კომპანიებს იმის ფუფუნება არ აქვთ, რომ ასეთი მანქანების ავტომატური, ხშირად 24-საათიანი მუშაობა ტრენინგისთვის შეაჩერონ, თუმცა წარმოების სისტემის და თვითონ პროდუქტების სიმულაცია უკვე ვირტუალურ გარემოში შეიძლება.

ბრიტანეთში, ვორვიკის უნივერსიტეტში, სპეციალური მაღალი რეზოლუციის მქონე გიგანტური ეკრანებით აღჭურვილი ოთახია გამოყოფილი. იქ ვირტუალურად, სამ განზომილებაში ხდება განვითარების ფაზაში მყოფი პროდუქტების, მაგალითად, ახალი მანქანების გამოცდა. ციფრული პროტოტიპით თავისუფლად შეიძლება გადაადგილება, სიმულატორის მეშვეობით ტესტ-გარბენის მოწყობა, მანქანის დაშლა და ვირტუალურ ქარხანაში ახალი დეტალების დამუშავება. იგივე პროგრამა შეუძლიათ გამოიყენონ სხვა თანამშრომლებმაც, მაგალითად, სარეკლამო განყოფილებიდან, სადაც ახალი მანქანის მარკეტინგულად შეფუთვა უნდა მოხდეს. ციფრული პროტოტიპის ფოტოები დღეს უკვე ისეთი მაღალი ხარისხისაა, რომ ბროშურების და სატელევიზიო რეკლამების დამზადება მანამ შეიძლება, სანამ მანქანა რეალურად შეიქმნება.

ასეთი ინოვაციები თავად კომპანიის მენეჯმენტზეც ახდენს გავლენას. უახლესი ტრენდის მიხედვით, კომპანიის ყველა თანამშრომელი ერთმანეთთან ახლოს, ერთ სივრცეში მუშაობს. ვარაუდობენ, რომ ასეთი მუშაობა იდეების უფრო სწრაფ და უშუალო გაცვლას და ინოვაციის პროცესის დაჩქარებას უწყობს ხელს. 3D პრინტერების და სხვა ახალი მიგნებების წყალობით კი ინოვაციური იდეების მოფიქრებისთვის გაცილებით მეტი დრო რჩება.

მესამე ინდუსტრიული რევოლუცია ერთ დღეში ვერ მოხდება, თუმცა ის არც ისე შორსაა, როგორც ვინმეს შეიძლება ეგონოს. ინდუსტრიული 3D საბეჭდი მანქანები ბევრ ქვეყანაში უკვე იყიდება: მათი ფასი 15 ათასი აშშ დოლარიდან იწყება და ზოგ შემთხვევაში 1 მილიონ დოლარსაც აჭარბებს. ჩვეულებრივ მომხმარებლებში უფრო პოპულარულია გამომგონებლების, მკვლევრების, ჩხირკედელა ენთუზიასტების მიერ შექმნილი მსგავსი მანქანები.

ამერიკული კომპანია 3D Systems მცირე ზომის 3D პრინტერების წარმოებაზე მუშაობს. მას Cube ერქმევა და ნებისმიერი ადამიანი თავისი პერსონალური სათამაშოს, სხვადასხვა ორნამენტის თუ ჭადრაკის ფიგურების დამზადებას შეძლებს. მანქანა 1.299 დოლარი ეღირება და მასზე დამზადებული პროდუქტების ატვირთვა კომპანიის სპეციალურ საიტზე, Cubify-ზე იქნება შესაძლებელი.

ინოვაციური სისტემების განვითარება ამ ტემპებით თუ გაგრძელდა, ერთხელაც, ფრანკფურტის სამრეწველო ბაზრობაზე ჩასულმა ადამიანმა, სრულიად გულწრფელად შეიძლება იკითხოს, რას აკეთებს იქ ის ჩაქუჩიანი კაცი.

კომენტარები