ნაციონალური მოძრაობის მთავრობისა და ქართული ოცნების ხელისუფლებაში მოსვლა განსხვავებულ ვითარებაში მოხდა. მმართველობის დასაწყისში ისინი სხვადასხვა გამოწვევების წინაშე იდგნენ და სხვადასხვა პრიორიტეტს ისახავდნენ, თუმცა საერთო ამოცანები და მიმართულებებიც ჰქონდათ, მათ შორის – ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენელთა სამართლებრივი დევნა, ძალაუფლების კონსოლიდაცია, რუსეთთან ურთიერთობის მოწესრიგების მცდელობა. ამ მიზნების მისაღწევად წინა და ახლანდელი ხელისუფლების მეთოდებში, როგორც მსგავსებები, ასევე სერიოზული განსხვავებები შეინიშნება.
ფაქტობრივად, პირველი ნაბიჯები, რაც ქართულმა ოცნებამ გადადგა ხელისუფლების გადმობარების შემდეგ, წინა ხელისუფლების მაღალჩინოსანთა დაპატიმრებები გახდა. უკვე 6 ნოემბერს, უფლებამოსილების გადამეტებისა და წამების ბრალდებით დააკავეს თავდაცვის ყოფილი მინისტრი ბაჩო ახალაია, რომელიც დაკითხვაზე თავად გამოცხადდა. მეორე დილით გამთენიისას კი ამავე საქმეზე დააპატიმრეს გაერთიანებული შტაბის მოქმედი უფროსი გიორგი კალანდაძე და მეოთხე ბრიგადის მეთაური ზურაბ შამათავა.
მოგვიანებით ძებნა გამოცხადდა იუსტიციის ყოფილ მინისტრ ზურაბ ადეიშვილზე, რომელსაც ბრალად ასევე უფლებამოსილების გადამეტების და „ციხის კადრების" გადაღების მიზნით პატიმართა წამების ორგანიზება წაუყენეს, შემდეგ კი თავდაცვის ყოფილ მინისტრ დავით კეზერაშვილზეც.
ასევე დაკავებულები იყვნენ თბილისის მერის მოადგილე შოთა ხიზანიშვილი და ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია. სხვადასხვა ბრალდებებით საქმეები აღიძრა თბილისის მერის გიგი უგულავას წინააღმდეგ, რომელიც დაკითხვაზე იყო დაბარებული.
21 ივნისს კი, დაკითხვაზე მისული ყოფილი პრემიერმინისტრი და შს მინისტრი, ვანო მერაბიშვილი და კახეთში სახელმწიფო რწმუნებული, ჯანდაცვის ყოფილი მინისტრი ზურაბ ჭიაბერაშვილი დააკავეს. მათ ბრალად სახელმწიფო თანხების გაფლანგვა, ამომრჩეველთა მოსყიდვა და სხვისი ქონების მითვისება წაუყენეს.
ფოტო: Reuters
2004 წლის იანვარ-თებერვალში რკინიგზის ყოფილი ხელმძღვანელი აკაკი ჩხაიძე და ტრანსპორტისა და კავშირგაბმულობის მოქმედი, წინა მთავრობიდან „შემორჩენილი" მინისტრი, მერაბ ადეიშვილი დააკავეს. სამართალდამცავებმა აეროპორტში ედუარდ შევარდნაძის სიძე და მაგთიკომის პრეზიდენტი გია ჯოხთაბერიძე დააპატიმრეს.
2004 წლის მარტში და აპრილში დააკავეს საგადასახადო დეპარტამენტის ყოფილი თავმჯდომარე და მისი მოადგილე, საბაჟო დეპარტამენტის ყოფილი ხელმძღვანელი, სამოქალაქო ავიაციის დეპარტამენტის ყოფილი თავმჯდომარე.
როგორც წესი, ყოფილ მოხელეებს ერთნაირ ბრალდებებს უყენებდნენ – სახელმწიფოსათვის მიყენებული ზარალი და თანამდებობის ბოროტად გამოყენება. მათი უმრავლესობა ბიუჯეტის სასარგებლოდ თანხის გადახდის შემდეგ გათავისუფლდა.
შევარდნაძის ხელისუფლების თითქმის ყველა დაკავებული წარმომადგენელი აცხადებდა, რომ პოლიტიკური დევნის მსხვერპლია.
წინა და ახლანდელი მთავრობების ქმედებებში, რომლებმაც ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე წინა ხელისუფლების თანამდებობის პირთა დაკავებები დაიწყეს, მსგავსება იმაში მდგომარეობს, რომ ორივე, გარკვეულწილად, საზოგადოების ან საკუთარ ამომრჩეველთა დაკვეთას ასრულებდა.
თუმცა, ამოცანები განსხვავებული იყო – თუ ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლება კორუფციაში მხილებული მაღალჩინოსნებისგან ბიუჯეტის სასარგებლოდ თანხების ამოღებით იყო დაინტერესებული, ქართული ოცნების მთავრობა, როგორც ჩანს, მმართველი პარტიის თუ პირადად ბიძინა ივანიშვილის ინტერესების დაკმაყოფილებაზე ზრუნავდა. ამას მოწმობს როგორც გაერთიანებული შტაბის უფროსის დაკავება, რომლის შეცვლასაც არჩევნებში გამარჯვებული ძალა მანამდე ცდილობდა, ასევე სხვა საქმეები, რომელთა გამოძიება პირველ რიგში დაიწყო. კერძოდ, ეს იყო ქართული ოცნების წევრთა აუდიოჩანაწერებისა და ივანიშვილის შესახებ პირადი ინფორმაციის უკანონო მოპოვების, ასევე ქართუ ბანკის ხელოვნურად გაკოტრების მცდელობის ბრალდებები.
თუმცა, შვიდი თვის განმავლობაში გამოძიებამ ყოფილ მაღალჩინოსანთა ვერცერთი საქმის სასამართლომდე მიყვანა ვერ შეძლო, ახალაია-კალანდაძის საქმის გარდა, რომლის განხილვა ამჟამად გრძელდება.
ნაციონალური მოძრაობის მთავრობას, ახალი ხელისუფლებისგან განსხვავებით, არ დაუკავებია მოქმედი პოლიტიკური ლიდერები. შესაბამისად, მაშინ ყოფილი მოხელეების დაკავებებს არ გამოუწვევია ისეთი კრიტიკა საქართველოს დასავლელი პარტნიორების მხრიდან, როგორც ივანიშვილის მთავრობის მიერ „სამართლიანობის აღდგენას".
გასული წლის ნოემბერ-დეკემბერში შეშფოთება ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენელთა დაკავებების გამო NATO-ს გენერალურმა მდივანმა, ევროკავშირის პირველმა პირებმა და აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა გამოთქვეს. ამერიკელმა სენატორებმა ჯინ შაჰინმა, ჯო ლიბერმანმა, ჯეიმს რიშმა, ლინდსი გრეჰემმა და ჯონ მაკკეინმა წერილი გამოაქვეყნეს, რომელშიც აღშფოთება გამოხატეს Foreign Policy-ში გამოქვეყნებული საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის ინტერვიუს გამო. მაია ფანჯიკიძემ ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლები „დამნაშავეებად და კრიმინალებად" მოიხსენია.
ფოტო: Reuters
მეორე მხრივ, სიტუაცია იმითაც განსხვავდება, რომ ამჟამად, ყოფილი მთავრობის მოხელეთა წინააღმდეგ აღმკვეთ ღონისძიებად, ხშირად, არასაპატიმრო ზომები, ძირითადად გირაო გამოიყენება.
კიდევ ერთი გეგმა, რომლის შესრულებასაც ივანიშვილის მთავრობა ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე შეუდგა, რუსეთთან ურთიერთობების „დალაგება" გახდა. პირველი ნაბიჯი ამ მიმართულებით ახალი ინსტიტუტის – რუსეთთან ურთიერთობის საკითხებში პრემიერმინისტრის სპეციალური წარმომადგენლის თანამდებობის შემოღება იყო.
რუსეთსა და NATO-ში საქართველოს ყოფილი ელჩი, ზურაბ აბაშიძე, პრემიერმა ბიძინა ივანიშვილმა რუსეთთან მოლაპარაკებების საკითხებში თავის სპეციალურ წარმომადგენლად 1 ნოემბერს წარადგინა. ივანიშვილის განცხადებით, მოსკოვთან ურთიერთობა „ახალი ფურცლიდან" უნდა დაიწყოს.
საინტერესოა, რომ 2003 წლის 2 დეკემბერს, ვარდების რევოლუციის გამარჯვებიდან რამდენიმე დღეში, საქართველოს პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა ნინო ბურჯანაძემ განაცხადა, რომ საქართველო მზადაა რუსეთთან ურთიერთობები „სუფთა ფურცლიდან დაიწყოს" – იმ პირობით, თუ ისინი თანასწორუფლებიანი იქნება.
ივანიშვილის მთავრობის მსგავსად, წინა ხელისუფლებაც დასაწყისში რუსეთის მისამართით შემრიგებლური რიტორიკით გამოირჩეოდა და ხშირად ორ ქვეყანას შორის არსებულ დაძაბულობას წინა ხელისუფლებას აბრალებდა. მაშინ თბილისში გარკვეული ილუზია არსებობდა, რომ რუსეთის მტრული პოლიტიკა საქართველოს მიმართ, განპირობებული იყო ედუარდ შევარდნაძის პიროვნებით, რომელსაც რუსეთის კონსერვატიული წრეები საბჭოთა კავშირის დაშლას აბრალებდნენ. სწორედ ისე, როგორც ახლანდელი ხელსუფლება მიიჩნევს, რომ რუსეთის აგრესია საქართველოს წინააღმდეგ პრეზიდენტის მტრულმა რიტორიკამ და „პროვოკაციაზე" „წამოგებამ" განაპირობა.
2004 და 2013 წლებში რუსეთთან დაკავშირებით საქართველოს წინაშე მდგარი გამოწვევები განსხვავებული გახლდათ. მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლების მთავარი ამოცანები მაშინ რუსული ბაზების გაყვანა და კონფლიქტების მოგვარების შესახებ მოსკოვთან მოლაპარაკებები იყო – 2004 წლის პირველ ნახევარში, ხელისუფლებას ჯერ კიდევ ჰქონდა განცდა, რომ საქართველოს მიმართ კრემლის პოლიტიკის შემობრუნება შესაძლებელი იყო.
თბილისის მშვიდობიანი რიტორიკის მიუხედავად, მოსკოვი განაგრძობდა აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში სეპარატისტთა, ასევე ასლან აბაშიძის რეჟიმის მხარდაჭერას. 2003 წლის 9 დეკემბერს მოსკოვმა განაცხადა, რომ აჭარასთან, აფხაზეთისა და ცხინვალის მსგავსად, უვიზო მიმოსვლას აწესებს. ამან საქართველოს ხელისუფლების შეშფოთება გამოიწვია.
მოსკოვიდან იმ პერიოდში თბილისის მისამართით განსხვავებული მესიჯები მოდიოდა. 18 დეკემბერს, ტელეხიდის დროს, ვლადიმირ პუტინმა განაცხადა, რომ საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას აღიარებს. თუმცა, რამდენიმე დღეში, მისივე თანაშემწემ სერგეი იასტრჟემბსკიმ საქართველო ტერორისტების მფარველობაში დაადანაშაულა.
თბილისსა და ბათუმს შორის დაძაბულობის პერიოდში კი რუსეთის საგარეო უწყება შექმნილ ვითარებაზე პასუხისმგებლობას თბილისს აკისრებდა და პროვოკაციებში ადანაშაულებდა.
რაც შეეხება სამხედრო ბაზების გაყვანას, რუსი მაღალჩინოსნები ამ პროცესისთვის თბილისისთვის მიუღებელ ვადებს, 7-დან 11 წლამდე ასახელებდნენ.
ამის მიუხედავად, 29 იანვარს ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაზე გამოსვლისას, სააკაშვილმა განაცხადა, რომ „მეგობრული ხელი" გაუწოდა რუსეთს, „რითიც გამოვხატე ჩემი მზადყოფნა ახალი ურთიერთობების დამყარებისთვის და ორივე ქვეყნის ინტერესების გათვალისწინებით".
10 თებერვალს, საქართველოს პრეზიდენტი პირველი ოფიციალური ვიზიტით მოსკოვს ეწვია და რუს კოლეგას შეხვდა. შეხვედრის განსაკუთრებით მეგობრულმა ტონმა თბილისში იმედები აღძრა, რომ ორი ქვეყნის ურთიერთობებში გარდატეხა მოხდებოდა. სააკაშვილის თქმით, „ჩემი მეგობრული ხელი, რომელიც პრეზიდენტ პუტინს გავუწოდე, ჰაერში არ დარჩენილა" და, მისი წინამორბედისგან განსხვავებით, მას რუს კოლეგასთან „პრობლემები არ ჰქონია". სააკაშვილმა პუტინი შემოდგომისთვის საქართველოში მოიწვია. მხარეები ჩარჩოხელშეკრულების გაფორმებაზე შეთანხმდნენ. თებერვალშივე საქართველომ უკან გაიწვია ვეტო ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში რუსეთის გაწევრიანებაზე.
აჭარის კრიზისმა თბილისსა და მოსკოვს შორის გარკვეული დაძაბულობა წარმოშვა, თუმცა აბაშიძის რეჟიმის დამხობის შემდეგ ორ ქვეყანას შორის „თაფლობის თვე" მაინც გაგრძელდა.
ფოტო: Reuters
ორ ქვეყანას შორის დაძაბულობა 2004 წლის ივლისში ცხინვალის გარშემო კონფლიქტის გამწვავებას მოჰყვა და კულმინაციას 2008 წლის ომის დროს მიაღწია.
პოლიტიკაში გამოჩენისთანავე ივანიშვილის მოსკოვის მიმართ რიტორიკა იმთავითვე შემრიგებლური იყო. ეს იმის მიუხედავად, რომ, მისი განცხადებით, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის სააკითხებში დათმობაზე წასვლას არ აპირებდა. ამავე დროს, იგი პირობას იძლეოდა, რომ რუსულ ბაზარზე ქართულ პროდუქციას დააბრუნებდა.
ივანიშვილის ახალდანიშნული სპეციალური წარმომადგენლის ზურაბ აბაშიძის რუსულ მხარესთან მოლაპარაკებების ერთ-ერთი შედეგი რუსი ექსპერტების ვიზიტები გახდა. მათ ქართული ღვინისა და მინერალური წყლების საწარმოები რამდენიმეჯერ შეამოწმეს. მინერალურ წყალზე ემბარგო ონიშჩენკოს უწყებამ მაისში მოხსნა. ალკოჰოლის საკითხი კი განხილვის პროცესშია.
ივანიშვილის მთავრობამ რამდენიმე ისეთი ნაბიჯი გადადგა, აშკარად რომ რუსეთის ინტერესებს შეესაბამებოდა. კერძოდ, განაცხადა, რომ 2008 წლის აგვისტოს ომის გამოძიებას დაიწყებს. თანაც, წინა ხელისუფლების ბრალეულობის კონტექსტში. აგრეთვე, თქვა, რომ არ გამორიცხავს, წინა ხელისუფლების დროს საქართველოში ჩრდილოკავკასიელი ტერორისტები მოემზადებინათ, რაც ასევე გამოძიების საგანი გახდება. ასევე, რამდენჯერმე დაუჭირა მხარი აფხაზეთის გავლით რკინიგზის გახსნას. გარდა ამისა, პარლამენტში ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ კანონის შერბილების განხილვა დაიწყო.
ნაციონალური მოძრაობის მსგავსად, ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე ქართულმა ოცნებამ რუსეთთან ურთიერთობების მოწესრიგების გზების ძიება დაიწყო. თუმცა მაშინ, მიხეილ სააკაშვილის მთავრობას, ქვეყნის სუვერენიტეტი ვაჭრობის საგნად არ უქცევია.
რაც შეეხება საქართველოს დასავლელ პარტნიორებთან ურთიერთობებს, ამ მხრივ სააკაშვილის მთავრობა საკმაოდ აქტიური იყო. 2003 წლის დეკემბერში საქართველოს აშშ-ის თავდაცვის მდივანი დონალდ რამსფელდი ეწვია. იანვარში, პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, მიხეილ სააკაშვილმა განაცხადა, რომ მისი პრიორიტეტი ევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაცია და აშშ-სთან პარტნიორობაა.
ინაუგურაციიდან ერთ თვეში, 25 თებერვალს კი იგი ვაშინგტონში აშშ-ის პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშს შეხვდა. ბუშმა ვარდების რევოლუციას „მსოფლიოს ხალხებისთვის მაგალითი" უწოდა და თბილისს ყოველმხრივ დახმარებას დაჰპირდა.
ბიძინა ივანიშვილი პრემიერის რანგში პირველი უცხოური ვიზიტით ბრიუსელში ჩავიდა. მან, ისევე როგორც წინა მთავრობამ, პრიორიტეტად ევროატლანტიკური ინტეგრაცია დაასახელა. რაც შეეხება აშშ-ს, მის მიერ წინასწარ დაანონსებული ვიზიტი, რომელიც არჩევნებიდან მალევე უნდა შემდგარიყო, გაურკვეველი ვადით გადაიდო. ეს პოლიტიკური ოპონენტების დაპატიმრების გამო დასავლეთის მხრიდან კრიტიკას დაემთხვა. თავად ივანიშვილმა აშშ-ში ვიზიტის გადადება მოუცლელობით ახსნა. პრემიერის ამერიკაში გამგზავრების თარიღი კვლავაც უცნობია.
რაც შეეხება ქვეყნის ეკონომიკურ პოლიტიკას, წინა მთავრობის პირველი ნაბიჯები ამ მხრივ თანმიმდევრული არ ყოფილა. 2003 წლის დეკემბერში დროებითმა მთავრობამ განაცხადა, რომ 2004 წლის ივლისიდან „სიმდიდრის გარეგნულ ნიშნებზე" გადასახადის შემოღებას აპირებდა, რომლითაც ძვირადღირებული მანქანების, უძრავი და ა. შ. ქონების მფლობელებს დაბეგრავდა. თუმცა, მოგვიანებით ამ იდეაზე უარი თქვა.
ახალი ეკონომიკური პოლიტიკა საბოლოოდ მას შემდეგ ჩამოყალიბდა, რაც 2004 წლის ივნისში ეკონომიკის მინისტრად კახა ბენდუქიძე დაინიშნა. ივნისის ბოლოს კი ცნობილი გახდა, რომ ახალი საგადასახადო კოდექსის პროექტის მიხედვით, მოქმედი 21 გადასახადიდან მხოლოდ 9 უნდა დარჩეს. დარჩენილების განაკვეთები კი მცირდება.
ქართული ოცნება, რომელიც წინა მთავრობის ეკონომიკურ პოლიტიკას აკრიტიკებდა, იძულებული გახდა ეღიარებინა, რომ გამართული და ეფექტური საბაჟო და საგადასახადო სისტემა ჩაიბარა. განსაკუთრებული აქცენტი ახალმა მთავრობამ სოციალური ხარჯებისა და ვალდებულებების ზრდაზე, ასევე აგრარული სექტორის სუბსიდირებაზე გააკეთა. თუმცა ამ გეგმების რეალიზება ეკონომიკური სტაგნაციის პირობებში უხდება.
ქართული ოცნება ერთ-ერთი მთავარი წინასაარჩევნო დაპირების შესრულებას შეუდგა, რომელიც „უსამართლო" შრომის კოდექსის დასაქმებულთა უფლებების სასარგებლოდ შეცვლას ითვალისწინებდა. იუსტიციის სამინისტროს მიერ მომზადებული პროექტი 19 აპრილს პარლამენტმა პირველი მოსმენით მიიღო. ამ პროექტს მრავალი კრიტიკოსი გამოუჩნდა, როგორც ოპოზიციის, ასევე ბიზნესის, კერძოდ, ამერიკის სავაჭრო პალატის და საერთაშორისო სავაჭრო პალატის სახით, რომლებმაც განაცხადეს, რომ მისი მიღება ბიზნესის სტაგნაციას და უმუშევრობის ზრდას გამოიწვევს.
როგორც აღმოჩნდა, ამ შეხედულებებს მთავრობის ნაწილიც იზიარებდა – კოდექსი ჯერ ვიცეპრემიერმა და განათლების მინისტრმა გიორგი მარგველაშვილმა გააკრიტიკა, რომელმაც მას „როზა ლუქსემბურგის საოცნებო კოდექსი" უწოდა და განაცხადა, რომ მისი ამ სახით მიღება სამუშაო ადგილებს შეამცირებს. შემდეგ მარგველაშვილს პრემიერმინისტრი ბიძინა ივანიშვილიც დაეთანხმა და კანონმდებლებს მოუწოდა, დოკუმენტში დამქირავებელთა უფლებები უფრო მეტად გაითვალისწინონ.
როგორც ჩანს, არასახარბიელო ეკონომიკური ვითარებისა და რეცესიის საფრთხის ფონზე, ქართული ოცნების მთავრობა იძულებული ხდება, თავდაპირველი გეგმა შეცვალოს და იგივე შრომის კანონმდებლობა, რომელიც ქართული ოცნების ერთ-ერთი მთავარი დაანონსებული რეფორმაა, არსებულ რეალიებს უფრო შეუსაბამოს.
ნაციონალური მოძრაობის მთავრობამ ერთ-ერთი მთავარი – პოლიციის რეფორმის განხორციელება 2004 წლის ზაფხულიდან დაიწყო. საპატრულო პოლიცია ვარდების რევოლუციიდან მე-9 თვეს, 2004 წელს აგვისტოში შეიქმნა.
მაშინ დაიწყო მუშაობა განათლების რეფორმაზეც, რომლის ერთ-ერთი პირველი შედეგი 2005 წლის ზაფხულში პირველი ერთიანი ეროვნული გამოცდების ჩატარება გახდა.
როგორც ნაციონალური მოძრაობის, ასევე ქართული ოცნების მთავრობა მმართველობის დასაწყისშივე ერთსა და იმავე საფრთხეს – რელიგიურ ექსტრემიზმსა და რელიგიურ ფანატიკოსთა მხრიდან ძალადობას შეეჯახა. წინა ხელისუფლებამ რადიკალურ ზომებს მიმართა, როდესაც 2004 წლის მარტში საპატრიარქოსგან განკვეთილი მღვდელი ბასილ მკალავიშვილი დააპატიმრა, რომელიც რელიგიური უმცირესობების წინააღმდეგ ძალადობას სჩადიოდა.
2013 წლის 17 მაისს სასულიერო პირების მიერ წაქეზებულმა მართლმადიდებელმა აქტივისტებმა ჰომოფობიის წინააღმდეგ აქცია დაარბიეს. დარბევის ერთ-ერთი წამქეზებელი, პატრიარქის ქორეპისკოპოსი იაკობი, აგრესიული და მუქარების შემცველი განცხადებებით გამოვიდა. პოლიციამ დარბევის მონაწილეებს სათანადო წინააღმდეგობა ვერ გაუწია. რამდენიმე დღის შემდეგ კი დარბევის რამდენიმე მონაწილე დააკავა, რომლებსაც სასამართლომ მინიმალური ჯარიმები შეუფარდა. მოგვიანებით ორ სასულიერო პირს ბრალდება შედარებით მსუბუქი – მანიფესტაციისთვის ძალადობით ხელის შეშლის მუხლით, წარედგინა. მაშინ, როდესაც საზოგადოების წარმომადგენლების აზრით, რომლებმაც დამნაშავეთა დასჯის პეტიციას მოაწერეს ხელი, დარბევის მონაწილეებმა მთელი რიგი უფრო მძიმე მუხლები დაარღვიეს – მათ შორის ძალადობის, თანასწორუფლებიანობისა და სიტყვის თავისუფლების ხელყოფის, ჟურნალისტებისთვის საქმიანობაში ხელის შეშლის, სახალხო დამცველზე ზემოქმედების, ხელისუფლების წარმომადგენლის მიმართ მუქარისა და ძალადობის შესახებ. ბრალდების წაყენებისას სასულიერო პირები არ დაუკავებიათ.
ნაციონალურმა მოძრაობამ ძალაუფლების კონცენტრაცია 2004 წლის მაისში, ასლან აბაშიძის დამხობის შემდეგ მოახერხა. ქართული ოცნებისთვის ეს მომენტი საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ დადგება. ბიძინა ივანიშვილს არ დაუმალავს, რომ მისთვის სასურველი იქნებოდა ნაციონალური მოძრაობის, როგორც ოპოზიციური ძალის პოლიტიკიდან ფაქტობრივი გაქრობა (საუბრები „რიტორიკის შეცვლაზე", „მონანიებაზე" და ა.შ.). ამ შემთხვევაში „ოცნება" პოლიტიკაში კონკურენტების გარეშე დარჩებოდა, იმათ გარდა, ვისაც თავად შექმნიდა. მსგავს სიტუაციაში ნაციონალური მოძრაობა აღმოჩნდა, რომელსაც, უკონკურენტო გარემოს პირობებში, გარკვეულწილად, საზოგადოებასთან კომუნიკაციის უნარი დაუქვეითდა. 2007 წლიდან დაწყებული საპროტესტო გამოსვლები და დაძაბულობა ამის შედეგიც იყო. ქართულ ოცნებას, პოლიტიკური მონოპოლიის მოპოვების შემთხვევაში, ამ გზის გამეორების ყველა შანსი აქვს.
ვარდების რევოლუციის შემდგომი რამდენიმე თვე, წინა ხელისუფლებამ, ძირითადად ძალაუფლების კონცენტრაციას და მიმდინარე, გადაუდებელ პრობლემებზე რეაგირებას მოანდომა. თუმცა, ამავე დროს, მნიშვნელოვანი რეფორმებისთვის საფუძვლის ჩაყრა შეძლო. ქართული ოცნების პოლიტიკაში, პროპაგანდისტულ ეფექტზე გათვლილი „სამართლიანობის აღდგენის" გარდა, რომელიც, იმავდროულად, პოლიტიკური ოპონენტების დასჯისა და თავიდან მოცილების ამოცანასაც ასრულებს, სამომავლო ძირეული ცვლილებების, გარდაქმნებისა თუ რეფორმების კონტურები ჯერჯერობით არ ჩანს.
