7 იანვარი - საფრანგეთის 9/11, ასე უწოდა Le Monde-მა და არა მხოლოდ მან ამ საზარელ ტრაგედიას. რას ნიშნავს ეს დღე საფრანგეთისთვის, რას შეცვლის ეს დღე ფრანგულ საზოგადოებაში?
ბევრი რამ შეიცვლება. ჩვენ ვფიქრობდით, რომ თავისუფლება, რომელიც გვაქვს ბუნებრივია, მუდმივია და მას ვერაფერს დააკლებენ, მაგრამ ამ საზარელმა ტერორისტულმა აქტმა შარლი ებდოს რედაქციაში, ხოლო შემდეგ ქოშერულ რესტორანში დაგვარწმუნა, რომ ბუნებრივი არაფერია, რომ ჩვენ უნდა ვიბრძოლოთ იმ თავისუფლებისთვის, რაც გვაქვს. ამ ბრძოლის პირველ ეტაპზე უნდა განვსაზღვროთ რაშია პრობლემა, შემდეგ მოვახდინოთ მტრის იდენტიფიკაცია და გავერთიანდეთ ამ მტრის წინააღმდეგ, თავისუფლების დასაცავად. ეს უზარმაზარი გამოწვევაა საზოგადოებისთვის, რომელიც არ არის მიჩვეული ქაოსს და ძალადობას.
საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა განაცხადა, რომ საერთაშორისო თანამშრომლობა ტერორიზმთან ბრძოლის კუთხით უნდა გაძლიერდეს. როგორ შეაფასებდით საფრანგეთის როლს ტერორიზმთან ბრძოლაში 7 იანვრამდე და რა ცვლილებებს ელით 7 იანვრის შემდეგ?
პირველი რაც მინდა ვთქვა ისაა, რომ მიუხედავად პოლემიკისა, რაც საფრანგეთსა და შეერთებულ შტატებს შორის მიმდინარეობდა, საფრანგეთი ყოველთვის იყო ტერორიზმთან ბრძოლის წინა ხაზზე საერთაშორისო ძალისხმევის ფარგლებში. საფრანგეთი წინა ხაზზეა მალიში, სადაც ის ბრძოლას AQIM-ის, ისლამური მაგრების ალ ქაიდას წინააღმდეგ აწარმოებს. ეს ორგანიზაცია ჩრდილო აფრიკის მთავარი ტერორისტული დაჯგუფებაა. ვფიქრობ საერთაშორისო თანამშრომლობა გაძლირდება ამ მიმართულებით. ასევე გაძლიერდება სადაზვერვო და დიპლომატიური საერთაშორისო თანამშრომლობა ტერორიზმის წინააღმდეგ.
მნიშვნელოვანი კითხვა, რომელსაც პასუხი უნდა გაეცეს არის ის, თუ ვისთან ერთად უნდა და გვინდა რომ ვებრძოლოთ ტერორიზმს. მთავარი შეცდომა, რაც 9.11-ის შემდეგ იქნა დაშვებული, ისაა, რომ რუსეთისა და ჩინეთის მსგავს ავტოკრატულ სახელმწიფოებთან ერთად ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა კარგ სტრატეგიად ჩაითვალა. ამას მე არ ვიზიარებ.
რუსეთის ხსენებას, ზუსტად ჩემს შემდეგ შეკითხვაზე გადავყავარ - ნატოს გენერალურმა მდივანმა რუსეთს ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლაში მოკავშირე უწოდა. შეიძლება მოხდეს ისე, რომ რუსეთმა ცინიკურად ისარგებლოს მომხდარი ტრაგედიით? შესაძლებლად მიიჩნევთ, რომ საერთაშორისო საზოგადოების ფოკუსი რუსეთიდან რადიკალურ ისლამზე გადავიდეს? რა გეოპოლიტიკური ცვლილებები შეიძლება გამოიწვიოს 7 იანვრის ტრაგედიამ?
რასაკვირველია რუსეთი შეეცდება ამით იხეიროს. გახსოვთ ალბათ, რომ 9.11-ით რუსეთმა ისარგებლა და შეძლო ჩეჩნეთში წარმოებული საზარელი ომი, ტერორიზმის წინააღმდეგ საერთაშორისო ბრძოლის ნაწილად გაესაღებინა. რუსეთი შეეცდება კიდევ ერთხელ ისარგებლოს მომენტით და თავი დასავლეთის პარტნიორად წარმოაჩინოს ამ ბრძოლაში. დასავლელ ლიდერებს შორისაც გამოჩნდებიან ისეთები, ვისაც ექნება ცდუნება რუსეთი ამ ძალისხმევაში ჩართოს - ნატოს გენერალური მდივნის მაგალითი ერთ-ერთია, მინდა იმედი მქონდეს, რომ ეს ერთი, იზოლირებული შეცდომა იყო.
მთავარი კითხვა, რასაც პასუხი უნდა გაეცეს, სანამ რუსეთთან ერთად ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლას დავიწყებთ ისაა, თუ რას ვუწოდებთ ტერორიზმს. ტერორიზმი არის ძალადობრივი მეთოდი, რომელსაც ის იდეოლოგები იყენებენ, რომლებიც ღია საზოგადოების და თავისუფლების იდეას უარყოფენ. რასაც რუსეთი უკრაინაში ჩადის, სწორედ რომ ტერორიზმია. იმედი მაქვს ადამიანები ამას მიხვდებიან. მიხვდებიან იმას, რომ უკრაინის ცაში თვითმფრინავის აფეთქება ისეთივე ტერორიზმია, როგორც პარიზის ცენტრზე თავდასხმა.
ჩემი დიდი თავსატეხი ახლა ისაა, გავიგო რა არის დასავლეთის პოლიტიკური ლიდერშიფის პოზიცია ამ საკითხთან დაკავშირებით. ვშიშობ, მომდევნო დღეებში ჩვენ მოვისმენთ მოსაზრებებს იმის თაობაზე, რომ უკრაინა პრიორიტეტი აღარ არის, რომ რუსეთს უნდა მივუტევოთ საერთაშორისო სამართლის თავხედური დარღვევა, იმ მოტივით, რომ ისინი ახლა სხვა ფრონტზე გვჭირდება.
ჩვენ უნდა შევძლოთ ორს მიღმა ვთვალოთ. ერთი ვართ ჩვენ, ვისაც ღია საზოგადოების ღირებულებების და პრინციპების გვჯერა, ასევე არის რადიკალური ისლამი, რომელმაც ომი გამოუცხადა ჩვენს ღირებულებებს, და არიან ავტორიტარული რეჟიმები, რომლებიც ხშირად ტერორიზმს ასპონსორებენ და თავად აწარმოებენ ბრძოლას ჩვენი პრინციპების წინააღმდეგ. ასე რომ რუსეთის მხარდამხარ ბრძოლის წარმოება კონტრპროდუქტიული იქნება და ევროპაში უფრო მძიმე კრიზისს გამოიწვევს. მე ვფიქრობ და ვიმედოვნებ, რომ დასავლელი ლიდერები შეძლებენ ერთდროულად ორ ფრონტს გაუმკლავდნენ, გააგრძელებენ რუსეთზე ზეწოლას და იბრძოლებენ რადიკალური ისლამის წინააღმდეგ.
ულტრა მემარჯვენე, პრო-რუსული პარტია, ეროვნული ფრონტი აღმავლობის გზას ადგას უკვე კარგა ხანია. ფიქრობთ თუ არა, რომ ამ ტრაგედიის გამო ანტისაიმიგრაციო და ისლამოფობიური რიტორიკით განთქმული მარინ ლე პენი კიდევ უფრო პოპულარული გახდება?
რაც წინა კითხვის პასუხად ვთქვი, იმის გამეორება შეიძლება აქაც - რასაკვირველია გაჩნდება ცდუნება იმ ქსენოფობი პოლიტიკური ლიდერების არგუმენტები გავიზიაროთ, რომელთა თვალსაჩინო წარმომადგენელიც მარინ ლე პენია და რომელიც ამტკიცებს, რომ პრობლემა მულტუკულტურული საზოგადოებაა, რომ ჩვენთან ჩამოდიან იმიგრანტები, რომლებიც ჩვენს ღირებულებებს არ იზიარებენ და რომ შარლი ებდო სწორედ ამის შედეგია. ამ რიტორიკას ჩვენ უნდა ვებრძოლოთ. მისი დამარცხება რთული იქნება, მაგრამ ვფიქრობ საზოგადოების გუშინდელი შესანიშნავი მობილიზაცია არის ის გზა, რაც ქსენოფობიურ ძალებს საფუძველს გამოაცლის და არ მისცემს შესაძლებლობას ამ ტრაგდიის შედეგად იხეირონ. თუ ჩვენ ჩუმად ვიქნებით, მაშინ რასაკვირველია გამოჩნდებიან ადამიანები, რომლებიც საჭიროდ ჩათვლიან რომ ეროვნულ ფრონტს, მარინ ლე პენს დაუჭირონ მხარი არჩევნებზე. თუ საფრანგეთის რესპუბლიკა ცხადს გახდის საკუთარ ღირებულებებს და იბრძოლებს ამ ღირებულებებისთვის, ლე პენისთვის რთული იქნება ამ ტრაგიკული მოვლენების შედეგად სარგებელი ნახოს.
თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ არაქსენოფობი, ლიბერალიზმის იდეების ერთგული ადამიანებიც ფიქრობენ რომ პრობლემა ისლამშია, ამის დასტურად მათ მოყავთ ტერორიზმის სტატისტიკა და მუსლიმურ სახელმწიფოებში საზოგადოებრივი განწყობები - ამ ქვეყნებში მოსახლეობის დიდი ნაწილი ამართლებს ტერორისტულ აქტებს, რომლებსაც დასავლეთის წინააღმდეგ რადიკალი ისლამისტები ჩადიან…
ვფიქრობ ზოგადად დასავლეთი და კერძოდ საფრანგეთი ერთგვარ კრიზისშია და საკუთარი ღირებულებების, საკუთარი თავის, თავად არ სჯერა, ვფიქრობ რომ ეს ტრაგდია ხალხის გამოღვიძების მომენტად უნდა იქცეს. თუ ჩვენს საზოგადოებას სჯერა საკუთარი პრინციპების, მაშინ ისლამური ფუნდამენტალიზმი მისთვის ისეთივე მიუღებელი უნდა იყოს, როგორიც მარინ ლე პენის ქსენოფობიური, პრორუსული რიტორიკა. ვფიქრობ ეს ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტია, ჩვენს ღირებულებებში რწმენამ უნდა შეგვაძლებინოს რომ ორივე პრობლემას გავუმკლავდეთ.
კი, ისლამური ფუნდამენტალიზმის პრობლემა საფრანგეთში ნამდვილად დგას, განსაკუთრებით გარკვეულ გარეუბნებში. ამის უარყოფა ისევ ლე პენს აძლევს ხელს.
მაგრამ უნდა აღინიშნოს, რომ ფრანგი მუსლიმების უდიდესმა უმრავლესობამ ტერორისტული აქტი დაგმო და გუშინ. ფრანგ მუსლიმთა უმრავლესობა სხვა სარწმუნოების და სარწმუნოების არ მქონე პირების გვერდით დადგა პარიზში და საფრანგეთის სხვა ქალაქებში. ომი ფუნდამენტალიზმის წინააღმდეგ სწორედ იმ მუსლიმებთან ერთად უნდა ვაწარმოოთ, რომლებიც ძალადობას გმობენ. ამ ბრძოლისას გასაქანი არ უნდა მივცეთ რასისტულ ტენდენციას, რომელიც მართლაც არის ფრანგული საზოგადოებრივი აზრის ნაწილი.
საკითხი ასე დგას, თუ ჩვენ გვჯერა იმის, რასაც ვიცავთ - კონკრეტულად სეკულარულ რესპუბლიკას, ჩვენ უნდა დავეყრდნოთ იმ მუსლიმებსაც, რომლებიც ჩვენი საზოგადოების წევრები არიან. მაგრამ ამისთვის, თავად უნდა ვირწმუნოთ ჩვენი ღირებულებები და ამ ღირებულებების გარშემო გავერთიანდეთ.
ლე პენი ერთ საკითხში მართალია, კი, ჩვენ ნამდვილად გვაქვს ისლამური ფუნდამენტალიზმის პრობლემა, რაც ჩვენს ღირებულებებს უქმნის საფრთხეს და ამას თვალი უნდა გავუსწოროთ. მაგრამ სხვა დანარჩენში ლე პენი ცდება.
დიახ, ჩვენ უნდა ვაღიაროთ ეს პრობლემა, თვალი გავუსწოროთ მას, მაგრამ უნდა გავუმკლავდეთ რესპუბლიკური პრინციპების მიხედვით. რესპუბლიკური პრინციპები კი ძალიან ნათელია. ჩვენ გვაქვს სკოლა, რომელიც საუბედუროდ მის ფუნქციას ისე კარგად ახლა ვეღარ ასრულებს. ეს სკოლა იმისთვის შეიქმნა, რომ დაეხმაროს ადამიანებს ემანსიპაციაში სიძულვილის წინააღმდეგ და მათგან მოქალაქეები შექმნას. ამ ბრძოლას ლე პენის იდეოლოგია ვერ მოიგებს.
შეგიძლიათ უფრო გაშალოთ ემანსიპაციის თემა? როგორ, რა გზით უნდა მოხდეს ამ ხალხის ემანსიპაცია?
მე არ ვფიქრობ, რომ პრობლემა ისლამშია per se. პრობლემა ამ რელიგიის მიმდევრებს შორის სეკულარიზმის ნაკლებობაშია. კი, ამ მომენტისთვის ისლამი ნაკლებად ადაპტირებულია სეკულარულ გარემოსთან. მაგრამ თუ საფრანგეთის ისტორიას გადავხედავთ, იგივე პრობლემები ჰქონდათ ქრისტიანებსაც. ის, რომ ქრისტიანული რელიგია ახლა მთლიანად თავსებადია საფრანგეთის რესპუბლიკურ პრინციპებთან ხანგრძლივი ბრძოლის შედეგია. ამ ბრძოლას უპირველესად მასწავლებლები და სკოლა აწარმოებდნენ. ფუნდამენტალისტური ტენდენციები იმ ქვეყნებშიცაა, სადაც ქრისტიანობაა აბსოლუტურად დომინანტი რელიგია. ასე რომ ფუნდამენტალიზმი არ უკავშირდება ერთ, კონკრეტულ რელიგიას. ეს უფრო უკავშირდება ჩვენს შესაძლებლობას გავანათლოთ და სადაც საჭიროა ძალით დავუპირისპირდეთ იმ ფუნდამენტალისტურ ტენდენციებს, რაც მეტ-ნაკლებად ყველა რელიგიას ახასიათებს.
ანუ თქვენ ამბობთ, რომ გასაღები განათლებაშია?
კი, პრობლემის გასაღები საფრანგეთში ნამდვილად განათლებაშია. ჩვენი პრობლემა ისაა, რომ ჩვენ ტერიტორიები დავთმეთ, ეს ტერიტორიები სკოლის ნაცვლად სხვამ შეავსო, ამ ტერიტორიებზე სახელმწიფომ ავტორიტეტი დაკარგა. ცხადია, სახლმწიფოს ავტორიტეტი პირველ რიგში სამართალდამცავების მეშვეობით უნდა აღდგეს, მაგრამ პოლიციის მთავარი მისია დამნაშავის დასჯაა და არა დანაშაულის თავიდან აცილება. დანაშაულის თავიდან აცილება სკოლების მეშვეობით უნდა მოხდეს.
ჩვენ ერთი ტრადიცია გვაქვს საფრანგეთში, რომელიც უნდა გავაცოცხლოთ, ჩვენთან მასწავლებლებს ჯვაროსნებს ეძახდნენ, რომლებსაც გზავნიდნენ რეგიონებში რესპუბლიკური პრინციპების დასანერგად. მათი მისია იყო ფუნდამენტალისტ რელიგიურ ლიდერებს არ ჰქონოდათ გავლენა ბავშვების მენტალიტეტის ჩამოყალიბებაზე. ამ პრაქტიკის აღდგენა გვჭირდება დღეს ჩვენ.
დიდი მადლობა კიდევ ერთხელ საინტერესო საუბრისთვის.
მადლობა თქვენ.
