ექსპრემიერ ბიძინა ივანიშვილის მიერ გავრცელებულ წერილში საუბარია, რომ საქართველოს ეროვნულ ბანკს უნდა ემოქმედა ისე, როგორც სომხეთისა და მოლდოვის ცენტრალური ბანკები მოქმედებდნენ. 2014 წლის ბოლოს სომხეთში ოქტომბრის თვეში, ხოლო მოლდოვაში კი ნოემბრის თვეში დაიწყო ამ ქვეყნების ეროვნული ვალუტების დრამისა და ლიეს გაუფასურების ტენდენცია. სექტემბერში ერთი აშშ დოლარი 409 სომხური დრამი ღირდა, ხოლო დღეისათვის კი ერთი აშშ დოლარი 479 სომხური დრამი ღირს, სულ სომხური დრამი 15%-ით გაუფასურდა, თუმცა მისი გაუფასურების შესაჩერებლად სომხეთის ცენტრალურმა ბანკმა სავალუტო რეზერვების 34% ანუ ქვეყანამ დრამის ვარდნის შესაჩერებლად დაახლოებით $700 მილიონი დახარჯა, თუმცა აქვე მნიშვნელოვანია, რომ სომხეთის სავალუტო რეზერვები 2014 წლის 31 დეკემბრისთვის მხოლოდ $1,49 მილიონს შეადგენს. სომხეთის სავალუტო რეზერვების მოცულობას განვლილი წლების მანძილზე აღმავალი ტენდენცია ჰქონდა. დღეისათვის კი სომხეთის სავალუტო რეზერვების მოცულობა 2009 წლის მაჩვენებელზე მეტად არის შემცირებული. აქვე მნიშვნელოვანია, რომ ქვეყნის სავალუტო რეზერვების მოცულობა სახელმწიფოს სამი თვის იმპორტზე მცირე არ უნდა იყოს, რადგანაც მოულოდნელ კრიზისულ ვითარებაში ქვეყანაში ერთი კვარტლის მანძილზე მაინც იყოს შენარჩუნებული ფინანსური სტაბილურობა. ხოლო ისეთ რეგიონში კი სადაც მნიშვნელოვანი საგარეო რისკები მუდმივად არსებობენ ასეთი რეზერვების ქონა მეტად მნიშვნელოვანია.
მოლდოვის შემთხვევაც მსგავსია, 2014 წლის სექტემბერში ერთი აშშ დოლარი 14 მოლდავური ლიე ღირდა, ხოლო დღეისათვის კი ერთი აშშ დოლარი 18.45 ლიე ღირს, რაც 27%-იან გაუფასურებას ნიშნავს. 2014 წლის სექტემბერში მოლდოვის სავალუტო რეზერვები $2,650 მილიარდს შეადგენდა, ხოლო თებერვლის თვეში კი მოლდოვის სავალუტო რეზერვები $1,9 მილიარდ დოლარამდე არის შემცირებული. სავალუტო რეზერვების ასეთი მნიშვნელოვანი კლების მიუხედავად კი ლიეს გაცვლითი კურსი არ დასტაბილურებულა. სომხეთის მსგავსად მოლდოვის სავალუტო რეზერვების მოცულობაც მზარდი ტენდენციით ხასიათდებოდა, თუმცა დღეს ის 2011 წლის მაჩვენებელზე მეტად არის შემცირებული.
ექსპრემიერის შეფასებით სომხური და მოლდოვური სცენარი საქართველოსთვის სამოქმედო გეგმა უნდა გახდეს. "ვალუტის კურსის ნახტომისებური ცვლილების თავიდან აცილების მიზნით რეგიონის სხვა ქვეყნების ცენტრალურმა ბანკებმა რეზერვების მნიშვნელოვანი ნაწილი გაიღეს (სომხეთი - 34%, მოლდოვა - 30%), რამაც დღეისთვის მათი ვალუტების სტაბილურობის ტენდენცია განაპირობა."-თუმცა აქვე საინტერესოა, რომ არცერთი ამ ქვეყნის ეროვნული ვალუტა დღეისათვის ძველ ნიშნულზე არ დაბრუნებულა.
ისევე როგორც საქართველოს შემთხვევაში ამ ქვეყნებშიც დოლარიზაციის კოეფიციენტი მაღალია, რაც იმას ნიშნავს, რომ სესეხებისა და დეპოზიტების მნიშვნელოვანი ნაწილი უცხოურ ვალუტაში არის განთავსებული ამიტომაც უცხოური ვალუტის შემოდინებას ასეთო ქვეყნების ეკონომიკაზე მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს. სავალუტო შოკების დროს კი უცხოურ ვალუტაზე მოთხოვნა იზრდება, მიწოდების რაოდენობის სიმცირის გამო კი მისი ფასი იზრდება და ქვეყნის ეროვნული ვალუტის დევალვაცია ხდება.
სავალუტო შოკების დროს ქვეყნები რამდენიმე გზას მიმართავენ, მკაცრდება მონეტარული პოლიტიკა, ამ დროს ცენტრალური ბანკები კომერციულ ბანკებს უფრო მაღალ საპროცენტო განაკვეთში აწვდიან ფულს. ასევე ცენტრალური ბანკები იწყებენ სავლუტო რეზერვების აუქციონებზე გატანას, რათა ბაზარს ხელოვნურად მიაწოდონ უცხოური ვალუტა, თუმცა თუკი ქვეყნის სავაჭრო ბალანსი მნიშვნელოვნად არის უარყოფითი და მას უცხოური ვალუტის სხვა წყაროები თითქმის ვერ აბალანსებენ ბაზარზე ხელოვნურად მიწოდებული უცხოური ვალუტა მდგომარეობას სრულადაბალანსებს და ისევე იმპორტის დასაფინანსებლად იხარჯება და უცხოეთში გაედინება.
ცენტრალურ ბანკებს ვალუტის კონტროლის მრავალი ბერკეტი აქვთ, მათ შორისაა მონეტარული პოლიტიკის გამკაცრება. საქარტველოს ეროვნულმა ბანკმა რეფინანსირების განაკვეთი ნახევარი პროცენტით გაზარდა და ის ახლა 4,5%-ს შეადგენს, ხოლო სომხეთის ცენტრალურმა ბანკმა კი რეფინანსირების განაკვეთი 1%-ით 9,5%-მდე გაზარდა. მონეტარული პოლიტიკის გამკაცრების დროს ქვეყანაში ეკონომიკის ზომა მცირდება, რაც დასაქმების რაოდენობასა და ეკონომიკურ ზრდაზე უარყოფითად აისახება.
ეროვნული ბანკის სავალუტო რეზერვების მოცულობა გასული წლის მანძილზე $124 მილიონით შემცირდა და მან 2014 წლის ბოლოსთვის $2,677 მილიარდი შეადგინა. სავალუტო რეზერვების შემცირება ლარის დასტაბილურების მიზნით სებ-ის მიერ განხორციელებულმა ინტერვენციამ გამოიწვია. 2014 წელს სულ ეროვნულმა ბანკმა ლარის დასტაბილურების მიზნით $300 მილიონი გაყიდა, 2014 წელს ეროვნული ბანკის ინტერვენცია ორჯერ მოხდა, პირველად ეს 2014 წლის დასაწყისში იყო, როდესაც ბანკმა 2013 წელს დაწყებული გაუფასურების შესაჩერებლად გაყიდა უცხოური რეზერვები, ხოლო მეორედ კი მაშინ, როდესაც 2014 წლის ნოემბერში ეროვნულმა ვალუტამ კვლავ დაიწყო გაუფასურება.
თუკი ერთის მხრივ სომხეთისა და მოლდოვის, ხოლო მეორეს მხრივ კი საქართველოს შემთხვევებს შევადარებთ დავინახავთ, რომ ცენტრალური ბანკის ფართომსაშტაბიანმა ინტერვენციამ მდგომარეობის დასტაბლურება ვერ გამოიწვია და ამავდროულად ქვეყნის სავალუტო რეზერვების მოცულობა ერთი მესამედით შეამცირა, ამის ერთ-ერთი მიზეზი კი ის არის, რომ იმ პირობებში როდესაც სავალუტო შემოდინებები შემცირებულია უცხოური ვალუტა იმპორტის დაფინანსებას ხმარდება და ქვეყნიდან გაედინება, რაც არსებულ სიტუაციას ვერ ცვლის. თუკი ეროვნული ბანკი მნიშვნელოვან ინტერვენციას მოახდენს ეს არსებულ სიტუაციას მნიშვნელოვნად ვერ გამოასწორებს, რადგანაც მხოლოდ ეროვნული ბანკის ჩარევა საქართველოში არსებული სავალუტო შოკის გამოსწორების მიზეზი ვერ გახდება. ლარის გამყარების წინაპირობა ქვეყნაში ინსვესტიციების ზრდა, ექსპორტის მაჩვენებლების ზრდა, ტურიზმის სექტორის ზრდა და საერთაშორისო გრანტებისა და კრედიტების მოცულობის ზრდა უნდა გახდეს. რისთვისაც მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოში მიმზიდველი საინვესტიციო გარემო შეიქმნას, რაც საქართველოში მეწარმეობის განვითარების ხელშემწყობი ფაქტორი იქნება.
