საკანონმდებლო ინიციატივამ, რომელიც მოქალაქეებისთვის ერთზე მეტ სამსახურში მუშაობის აკრძალვას ითვალისწინებს, თუ სამუშაო საათები კვირაში 48 საათს გადააჭარბებს, ბიძგი მისცა ახალ პოლიტიკურ-იდეოლოგიურ დებატებს. ქართული ოცნების დეპუტატის, დიმიტრი ცქიტიშვილის ინიციატივას, ევროპული საქართველო მწვავე კრიტიკით შეხვდა და წინისწინა საუკუნის “მარქსისტული სისულელე” და “მავნებლობა” უწოდა.
ტაბულამ ევროპული საქართველოს პოლიტსაბჭოს თავმჯდომარესთან გიგა ბოკერიასთან, ქართული ოცნების რეგულაციების შესახებ ინტერვიუ ჩაწერა.
კონკრეტულად რომელი რეგულაციების გაუქმებას აპირებთ და გეგმავთ, თუ არა გადასახადების დაწევას?
გასაუქმებელი რეგულაციები ბევრია - მეშვიდე წელია გრძელდება ეს ყველაფერი. რაც შეეხება გადასახადების შემცირებას, ამ თემაზე რამდენიმე კონკრეტული წინადადება გვქონდა და ახლაც გვაქვს. უახლოეს მომავალში ადაპტირდება ეს გეგმა შექმნილ ეკონომიკურ ვითარებასთან. გეგმა გულისხმობს არსებული საგადასახადო ტვირთის დაწევას, როგორც საშემოსავლო, ასევე მოგების გადასახადზე, რომელზეც ხელისუფლებამ ესტონური მოდელი შემოიღო. ჩვენ უფრო შორს ვაპირებთ წასვლას.
ჩვენ, ზოგიერთი პოპულისტური ძალისგან განსხვავებით, ზუსტად დავთვლით, რამდენით შევძლებთ ამ ტვირთის შემცირებას. უნდა ჩავეტიოთ კონკრეტულ გეგმაში, ზუსტი გათვლებით. ადრინდელი კალკულაციით, სახელმწიფო ხარჯების 1.5 მილიარდით შემცირება რეალური და პოლიტიკურადაც შესაძლებელია. პოტენციური დანაზოგი დღეს, შესაძლოა, კიდევ უფრო დიდი იყოს.
რაც შეეხება დისკუსიას შრომის კოდექსში ცვლილებებზე - თუ ამ მავნებლურ ინიციატივას მიიღებენ, ჩვენი გამარჯვების შემთხვევაში, ავტომატურად გავაუქმებთ. შრომით რეგულაციებზე მოვისმინეთ, რომ თითქოს ნებაყოფლობითია. ჯერჯერობით რაც ვნახეთ, იქ ძალიან მკაფიოდ ჩანს, რომ შეიზღუდებიან ის ადამიანები ვისაც სურთ, შეუძლიათ და სჭირდებათ, რომ ბევრი იმუშაონ.
ამ შეზღუდვებს ვითომ კეთილშობილური, კლასიკური მარქსისტული ლოზუნგებით აწესებენ. შემდეგ თქვეს, ყველას არ შეეხებაო. სრული გაუგებრობაა, ან თუ გაუგებრობა არ არის, მავნებლობაა. ამ შეზღუდვის დაწესება უკეთეს შემთხვევაში დასაქმების ჩრდილოვან სექტორში გადასვლას გამოიწვევს, ან შემოსავლების შემცირებას და დასაქმების გართულებას.
ასევე გავაუქმებთ ე.წ. საპენსიო რეფორმას, რომელიც რეალურად გადასახადის გაზრდა იყო. ჩვენ ამის რეალური ალტერნატივა შევთავაზეთ საზოგადოებას. ის თავისუფალ არჩევანს ეფუძნება და არ ზრდის საგადასახადო ტვირთს. ჩვენი სისტემა კონკურენტულ ბაზარს ქმნის და ადამიანებს, მათი სურვილის შემთხვევაში, მომავალზე ზრუნვის შესაძლებლობას აძლევს. ამ მოდელით დამატებითი ტვირთი არ აწვება არც დასაქმებულს და არც დამსაქმებელს.
ჩამოთვლილი რეგულაციების გარდა, კიდევ მრავალი რამაა: მაგალითად, ტაქსების რეგულაცია. ეს თვითმართველობის კომპეტენციაა, მაგრამ, პოლიტიკური წარმატების შემთხვევაში, ყველა ამ ტიპის ბრიყვული ან მავნებლური რეგულაცია გაუქმდება. ეს სწრაფად მოხდება - ჩვენი პოლიტიკური გამარჯვებიდან პირველ 100 დღეში.
რაც შეეხება საბანკო რეგულაციებს, ესეც ავტომატურად გაუქმდება. მგონი, ამის საჭიროებას ქართული ოცნებაშიც კი ხვდებიან. არ მინდა რამე გამომრჩეს. ჩვენ ვაპირებთ, რომ ეს სია განვაახლოთ და საზოგადოებას წარვუდგინოთ იმ რეგულაციების სრული ჩამონათვალი, რომელსაც ხელისუფლებაში მოსვლიდან პირველ დღეებში გავაუქმებთ. ამით შევამსუბუქებთ ადმინისტრაციულ და საგადასახადო ტვირთს, ასევე კორუფციის რისკებსაც.
როგორც წინა შემთხვევაში, ახლაც კონკრეტული გეგმა გვექნება. ამას არ გავაკეთებთ ისე, როგორც, მაგალითად, სააკაშვილი ლაპარაკობს. მან თქვა, რომ, ერთის გარდა, ყველანაირი გადასახადის გაუქმებას აპირებს და, ამავდროულად, ხარჯების ზრდის დაპირება გასცა. ეს ყველაფერი კი იმ გათვლით თქვა, რომ გადასახადების დაწევის შემდეგ ფანტასტიური ეკონომიკური ზრდა იქნება და სწორედ ამით დაიფარება დეფიციტი. ეს პასუხიმგებლიანი დათვლა არ არის - კონკრეტულად უნდა იცოდე, რის ხარჯზე ამცირებ გადასახადს. არ შეიძლება დეფიციტის გაზრდა დღეს მომავალში კარგი ეკონომიკური ზრდის იმედით იმიტომ, რომ ამან შეიძლება პირიქით შედეგი მოგცეს.
ჩვენ უნდა ვიყოთ ქვეყანა, რომელშიც მთლიან შიდა პროდუქტთან მიმართებით სახელმწიფო ხარჯები გამორჩეულად დაბალ ზღვარზე იქნება.
თქვენი აზრით, რომელი რეგულაციები იყო ყველაზე საზიანო მოქალაქეებისთვის და ქვეყნის ეკონომიკისთვის?
რთული კითხვაა, კონკრეტულად ვერ გამოვყოფ. ქართული ოცნების მთელი პაკეტი საზიანოა - ყველა ის ინიციატივა, რომლითაც ერევიან თავისუფალ ბაზარში და ხარჯავენ ჩვენს ფულს. ბოლო პერიოდში ასეთი იყო ე.წ. საპენსიო რეფორმა, რომლიდანაც გამოსვლის შანსი ახალგაზრდებს არ აქვთ. მოსახლეობის ნაწილს კი ინფორმაციაც არ ჰქონდა იმის შესახებ, რომ სქემის დატოვება შეეძლოთ.ერთადერთი გამოსავალი ამ სქემის გაუქმებაა.
ასეთივე მავნეა საბანკო რეგულაციებიც. სარგებლობენ საზოგადოების ნაწილში ბანკირების მიმართ უარყოფითი განწყობით და ამით ცდილობენ ქულების დაგროვებას. სინამდვილეში, ამით ჩვეულებრივ ადამიანებს დაარტყეს. საშუალო და საშუალოზე დაბალი შემოსავლის ადამიანებმა განსაკუთრებით იზარალეს, რომლებსაც კრედიტის გამოტანა და გეგმების საკუთარი შრომის ფასად დაწყობა სურდათ.
თქვენს ბრიფინგს რეგულაციების გაუქმების შესახებ დიდი გამოხმაურება მოყვა. არსებობს თუ არა ეკონომიკური ხასიათის რეგულაციები, რომელსაც ემხრობით?
თავისთავად, ჩვენ ანარქისტები არ ვართ. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ხელისუფლების არსებობა, სამწუხაროდ, აუცილებელია. გაცვეთილი ფრაზა რომ გამოვიყენო, აუცილებელი ბოროტებაა. ხელისუფლება თამაშის წესების დამდგენი, ქვეყნის უსაფრთხოების დამცველი და სოციალური კონტრაქტის დაცვის გარანტია. ამის გარდაც არის მიმართულებები, რომელშიც სახელმწიფოს მონაწილეობა აუცილებელია.
ადამიანებს, რომლებიც ამა თუ იმ მიზეზის გამო, კონკურენტულ გარემოში წარუმატებლები აღმოჩნდნენ და გაჭირვების ზღვარს ქვემოთ არიან, ყველანი ერთად უნდა დავეხმაროთ. ეს სახელმწიფოს მეშვეობით უნდა მოხდეს. ასევე არის საკითხები, რაც პირდაპირ უკავშირდება უსაფრთხოებას და პროფესიები, რომელთაც მხოლოდ თავისუფალ ბაზარს ვერ მიანდობ, რადგან მომხმარებლის რისკებთან არის დაკავშირებული.
თუმცა, სახელმწიფო იმ განწყობით უნდა ერეოდეს, რომ მთავრობისთვის და ბიუროკრატიისთვის ბევრი უფლების მიცემა დიდი საფრთხეა. სახელმწიფო მინიმალურად უნდა ერეოდეს, რომ არ დადგეს ის შედეგი, რაც ბევრ ქვეყანაში მიიღეს - მათ შორის, წარმატებულ ქვეყნებში. ქვეყნებში, სადაც სახელმწიფოს ზომა იმდენად გაიზარდა, რომ რეალურად განვითარება შეაფერხა, თავისუფლება შეზღუდა და მოიტანა ეკონომიკური გაჭირვება. მდიდარ ქვეყნებში ზრდა შეფერხდა, ხოლო განვითარებადი ეკონომიკის ქვეყნებში კატასტროფული შედეგები მიიღეს.
ვუბრუნდები კითხვას - ჩვენ არა ვართ ანარქისტები და სახელმწიფოს არსებობას ვუდგებით, როგორც აუცილებლობას. ჭეშმარიტ მემარცხენე ექსტრემისტებთან დისკუსია მართლა რთულია (თუ შეუძლებელი არა), მაგრამ მაინც უნდა ვაწარმოოთ.
ასევე მოვისმინე ჩემთვის მართლაც პატივსაცემი ადამიანების, მათ შორის ზოგიერთი ჩემი ძველი მეგობრის, კლასიკური მოწოდებები: "ადამიანები ერთმანეთს უნდა გავუფრთხილდეთ და უნდა ვიზრუნოთ ერთმანეთზე."
მე ამას მთლიანად ვიზიარებ. ვთვლი, რომ ადამიანებმა უნდა ვიზრუნოთ ერთმანეთზე, ოღონდ, უნდა ვიზრუნოთ ჩვენით - არა იძულებით და ვიღაცის ხარჯზე. ადამიანებს, რომლებსაც ძალიან გაუჭირდათ, სახელმწიფო გადასახადიდან აკრეფილი ფულით უნდა დაეხმაროს. ამ შემთხვევაშიც, გარკვეული დოზით ხდება სიმდიდრის გადანაწილება. ეს უსამართლოა იმ ადამიანების მიმართ, ვინც დოვლათს ქმნის, მაგრამ გარდაუვალია - ჩვენი საზოგადოების არჩევანიდან გამომდინარეობს, რომ ვისაც ძალიან უჭირს, იმას დავეხმაროთ. ეს უნდა იყოს გამონაკლისი და არა წესი.
ჩვენ არ უნდა შევზღუდოთ ადამიანები, რომლებიც წარმატებულები არიან და ქმნიან დოვლათს. ჩემთვის პატივსაცემმა ადამიანებმა ამ თემაზე საუბრისას ერთი ნიშანდობლივი ფრაზა გამოიყენეს, რომ ზოგს შეუძლია მეტი იმუშაოს და თუ ის ძალიან ბევრს იმუშავებს, დაიჩაგრება ის ვისაც არ შეუძლია ამდენი მუშაობა. ეს სახიფათო ლოგიკაა. ამ ლოგიკით, ვინც უფრო ეფექტურად მუშაობს, ან უფრო ნიჭიერია, მისი არსებობა ვნებს იმათ, ვინც ნაკლებად წარმატებული და ნაკლებად ნიჭიერია. რა გამოდის, ყველა უნდა გავათანაბროთ?
აქედან მოდის კლასიკური სოციალიზმის ტოტალიტარული იდეა. ხაზს ვუსვამ არა თანამედროვე სოციალ-დემოკრატიის, რომელიც ე.წ. კეთილდღეობის სახელმწიფოს იდეას ქადაგებს, ოღონდ ზედმეტი დოზით და მერე უკვე სხვა თემებშიც გადადის, რომელსაც ამ ინტერვიუში არ შევეხები.
იყო თუ არა ამ მიმართულებით შეცდომები ენმ -ის ხელისუფლების პირობებში. რა ნაბიჯები იყო გადადგმული, რომელსაც არ ეთანხმებოდით?
წარსულზე პასუხისმგებლობის არიდება არ გამოვა, მე ვიყავი გუნდის წევრი და გავლენიანი ფიგურა. ამიტომ, ყველა გადაწყვეტილებაზე თანაბრად ვაგებ პასუხს. ახლა არ ვაპირებ იმის გარკვევას, რისი წინააღმდეგი ვიყავი და ვის რა წილი აქვს შეცდომებში. ჩემი მხრიდან ეს არასწორი იქნება. მე და ჩემი გუნდი, ევროპული საქართველო, კონცენტრირებული ვართ იმ საერთო შეცდომებზე, რომელიც იყო არა მხოლოდ ეკონომიკაში, არამედ სხვა სფეროებშიც. რა საკვირველია, ასეთი შეცდომები მრავლად იყო.
ჯამში, ვარდების რევოლუციამ ქვეყანას უზარმაზარი წინსვლა მოუტანა. რა თქმა უნდა, უფრო თანმიმდევრულები უნდა ვყოფილიყავით მრავალ საკითხში. ზოგადად, როცა საქმე ცუდად მიდის, ხელისუფლებას ყოველთვის აქვს ცდუნება, პროცესებში ჩაერიოს. არც ჩვენ ვიყავით ამისგან ბოლომდე თავისუფალი. თუმცა, ქართული ოცნების პირობებში, ის არასაკმარისი და ნაკლული თანმიმდევრულობაც სანატრელი გახდა.
გარდა რეგულაციების გაუქმებისა, კიდევ რა ნაბიჯებს გეგმავთ ეკონომიკის გასაჯანსაღებლად?
მშვიდობიან არჩევნებში ქართული ოცნების დამარცხების შემდეგ, საჭიროა, ამ ჩიხიდან სწრაფად გამოვიდეთ. მე ვიტყოდი, რომ ვარდების რევოლუციის შემდგომ პერიოდზე უფრო მკვეთრი ნაბიჯები იქნება გადასადგმელი.
საზოგადოება კიდევ უფრო გაიზარდა. მნიშვნელოვანია, რომ ივანიშვილის დამარცხების შემდეგ იმ პოლიტიკურ ძალებს ჰქონდეთ უპირატესობა, ვისაც პოპულიზმი არ ახასიათებს - მათ, ვისაც მკაფიო ხედვა და პასუხისმგებლობის განცდა აქვთ, ასევე წარსულ შეცდომებს იაზრებენ.
ქართული ოცნება, ივანიშვილის მეთაურობით, ხელისუფლებაში კომუნიზმის დაპირებით მოვიდა - რომ ყველაფერს თავისი ჯიბიდან დააფინანსებდა. რა თქმა უნდა, ეს უტოპია იყო. ასე არ მოხდა. მას შემდეგ ჭკუას გვარიგებენ და გვეუბნებიან, რომ ჩვენზე კარგად იციან, როგორ დახარჯონ საერთო ფული. სინამდვილეში, ფლანგავენ ან იპარავენ. ისინი მოქალაქეებს ექცევიან როგორც არასრულწლოვან ბავშვებს.
ჩვენი ზოგიერთი კოლეგა ოპოზიიციდან, სამწუხაროდ, ოცნებას ეჯიბრება, რომ ისინი უკეთეს „მშობლობას“ გასწევენ. ეს ფუნდამენტურად მცდარი, მავნებლური და ფარისევრული იდეაა. მაგალითად, როდესაც არჩევნების მეორე ტურის წინ ივანიშვილმა ამომრჩევლის მოსყიდვის გეგმა დადო, რაც მავნებლურის გარდა, უბრალოდ დანაშაულებრივი იყო, მაშინ ნაციონალურმა მოძრაობამ და მათმა კოალიციურმა პარტნიორებმა თქვეს რომ ეს მათი გეგმა იყო და ოცნებამ იდეა მოგვპარაო. ეს ძალიან სახიფათო ტენდენციაა, რომ ქვეყანაში ისეთი პოლიტიკური ძალები ჩამოყალიბდნენ, რომლებიც ერთმანეთს ამ ტიპის პოპულიზმში ეჯიბრებიან. ჩვენ ამ პოპულიზმში მათთან შეჯიბრებას არ ვაპირებთ, ეს ქვეყნის ეკონომიკას წინ ვერ წასწევს.
თუ დახმარებასა და ტვირთის შემსუბუქებაზეა საუბარი, ეს ხელისუფლებას ნებისმიერ დროს შეეძლო. არ შემოეღოთ ე.წ. საპენსიო რეფომა, რომელიც რეალურად გადასახადების ზრდა იყო. ჩვენ, ევროპული საქართველო და თავისუფალი დემოკრატები ვაპირებთ, ნაკლები ფული ამოვიღოთ მოქალაქეების ჯიბიდან, იმ დოვლათიდან, რომელსაც ისინი ქმნიან. ეს მოხდება გადასახადების დაწევის ხარჯზე.
გარდა რეგულაციების გაუქმების და გადასახადების დაწევისა, კიდევ რა იქნება მნიშვნელოვანი ქვეყნის ეკონომიკური განვითარებისთვის?
სასამართლოს პრობლემის გადაწყვეტა იქნება საკვანძო საკითხი მთელი ქვეყნისთვის. სასამართლო წარსულშიც სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენდა, მიუხედავად იმისა, რომ კორუფცია აღმოიფხვრა, არ არსებობდა განცდა, რომ ქვეყნაში ფუნქციონირებს დამოუკიდებელი არბიტრი. ახლა ეს პრობლემა კიდევ უფრო დამძიმდა, რადგან სასამართლოებში კორუფციაც დაბრუნდა.
რეალური შეჯიბრობითობისა და საზოგადოების მონაწილეობის გასაზრდელად, სისხლის სამართლის მიმართულებით ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტი უნდა გაფართოვდეს. ასევე, პირადად მე უფრო არაორდინალური ნაბიჯების მომხრე ვარ. ვემხრობი იმ ქვეყნების მოსამართლეების ჩართვას და გარკვეულ თემებზე იმ სასამართლოებთან მიბმას, რომლებშიც დამოუკიდებელი სასამართლოს ტრადიცია ღრმაა.
