ევროკავშირის პრობლემები შეიძლება ახალი კრიზისის საფუძველი გახდეს. ბევრი პროფესიონალი, მათ შორის, საინვესტიციო ფონდისა და ღია საზოგადოების თავმჯდომარე, ჯორჯ სოროსი მიიჩნევს, რომ ეს 2008 წლის გლობალურ ფინანსურ კრიზისზე უფრო მძიმე იქნება.
ამ შეფასებას ისიც ამყარებს, რომ ბოლო რამდენიმე კვირის განმავლობაში, დეფოლტის საფრთხე გერმანიისა და საფრანგეთის საბანკო სისტემის გიგანტებსაც შეეხო. ამ ქვეყნებმა, 2011 წლის მეორე კვარტალში ეკონომიკური ზრდა ფაქტობრივად შეწყვიტეს.
ევროკავშირის ყველაზე პრობლემური ქვეყნებისთვის, რომელთაც პრესაში PI(I)GS-ად (Portugal, Italy, Ireland, Greece, Spain) მოიხსენიებენ, უკანასკნელი იმედის კრედიტორი ძლიერი ეკონომიკის მქონე გერმანიაა. თუმცა გერმანელებს დანარჩენი ქვეყნების გადარჩენისთვის საკუთარი ფასი აქვთ: ანგელა მერკელი სულ უფრო ხშირად საუბრობს ევროზონის საერთო ფისკალური კონტროლის შესახებ. გერმანია დახმარებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში გამოყოფს, თუ მის მოთხოვნას – საპენსიო ასაკის აწევას, საჯარო მოხელეების ხელფასებისა და ზოგადად, ბიუჯეტის დეფიციტის შემცირებას – დააკმაყოფილებენ. ბერლინს სურს ევროზონის ქვეყნები უფრო „გერმანულად” აქციოს.
გერმანიისა და საფრანგეთის ბანკების გამართულ მუშაობას, გლობალური ფინანსური სისტემის ფუნქციონირებისათვის, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს. ამ ქვეყნების წამყვანი ბანკები მჭიდროდ არიან დაკავშირებულნი ამერიკელ პარტნიორებთან, რაც ვითარებას კიდევ უფრო ართულებს: ამერიკული ფინანსური ინსტიტუტები ცდილობენ მზარდი რისკებისგან თავი დაიცვან, ამიტომ, უმეტეს შემთხვევაში, ახალი მოკლევადიანი სესხის გაცემისგან და ევროპელ პარტნიორებთან ბიზნესის წარმოებისგან თავს იკავებენ.
საერთაშორისო ორგანიზაციის – The Institute of International Finance – მონაცემებით, ევროპულ ბანკებს დაკრედიტება აშშ-ის ათმა უმსხვილესმა საინვესტიციო ბანკმა – ივლისში 9%-ით ანუ 30 მილიარდი აშშ დოლარით – შეუმცირა. ეს უკვე მეორე შემცირებაა ივნისის შემდეგ. ამ თვეში აშშ-ის საინვესტიციო ბანკებისგან ევროპულმა ბანკებმა 20%-ით ნაკლები ფული მიიღეს.
სხვადასხვა გათვლით, ევროპულ ბანკებს, სულ მცირე, 150 მილიარდი ევროს ოდენობის ახალი კაპიტალის მოზიდვა სჭირდებათ. ევროპაში სიტუაციას ისიც ამძიმებს, რომ ევროპული ბანკების საკუთრებაში არსებული სახელმწიფო ობლიგაციების ღირებულება შეიძლება მკვეთრად შემცირდეს, თუკი ეკონომიკური პრობლემების მქონე ქვეყნები თავიანთ ვალს ვერ დაფარავენ. ამ შემთხვევაში ბანკები კიდევ უფრო მეტ ფულს დაკარგავენ.
ევროპის სახელმწიფო საკრედიტო კრიზისი მას შემდეგ დაიწყო, რაც 2009 წელს საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრად არჩეულმა გეორგიოს პაპანდრეუმ გამოააშკარავა, რომ მისი წინამორბედი საბერძნეთის საბიუჯეტო დეფიციტის რეალურ მოცულობას მალავდა. აღმოჩნდა, რომ დეფიციტი მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი – დეკლარირებული 6%-ის ნაცვლად 2.5-ჯერ მეტი – მშპ-ს 15.4% იყო.
2010 წლის გაზაფხულზე საბერძნეთმა ევროკავშირისგან 110 მილიარდი ევროს დახმარება მიიღო. 2010 წლის მაისში ევროპის ფინანსური სტაბილურობის ფონდი შეიქმნა, რომელსაც 750 მილიარდი ევრო უმაგრებდა ზურგს. ამას ინვესტორები უნდა დაემშვიდებინა. თუმცა 2011 წლის ზაფხულისთვის ცხადი გახდა, რომ საბერძნეთს დახმარება კიდევ ერთხელ დასჭირდებოდა. ივლისში ევროკავშირის ქვეყნები 109 მილიარდი ევროს ახალი დახმარების პაკეტის შექმნას დათანხმდნენ – იმ პირობით, რომ საბერძნეთი კიდევ უფრო მკაცრ ზომებს მიიღებდა ბიუჯეტის დასაბალანსებლად და 72 მილიარდი ევროს ღირებულების სახელმწიფო აქტივების პრივატიზაციას გააკეთებდა.
ევროკავშირის მიერ მოთხოვნილი ცვლილებები, საშუალო სტატისტიკურ ბერძენს არ მოსწონს. ამ დრომდე ბერძენი პოლიტიკოსები დიპლომატიურად ცდილობდნენ პრობლემის შერბილებას: ხმამაღალ გამოსვლებში ისინი რეფორმირებას უჭერდნენ მხარს, თუმცა ყველაზე მტკივნეულ რეფორმებს აჭიანურებდნენ.
როგორც ჩანს, ეს სტრატეგია აღარ ამართლებს: იმისთვის, რომ საბერძნეთმა ევროკავშირისგან ფული ისევ მიიღოს, მთავრობამ, მომდევნო კვირების განმავლობაში, ათობით ათასი საჯარო მოხელე უნდა შეამციროს. ქვეყნისთვის, სადაც ყოველი მეათე ადამიანი სახელმწიფო სამსახურში იყო დასაქმებული, ეს ძალიან არაბერძნული ნაბიჯი იქნება.
2000-2007 წლებში უცხოური ინვესტიციების შემოდინების ხარჯზე საბერძნეთის ეკონომიკა საშუალოდ 4.3%-ით იზრდებოდა. ეს ევროზონის მაშინდელ საშუალო მაჩვენებელზე 1.5%-ით მეტი იყო. არაადეკვატურად იაფმა კრედიტმა საბერძნეთის მემარცხენე მთავრობას საშუალება მისცა, ამ წლებში დიდი საბიუჯეტო დეფიციტის (მერყეობდა 5-15%-ში) ხარჯზე სოციალური ბენეფიტები შეექმნა. 2011 წლისთვის ქვეყნის ვალმა 328 მილიარდ ევროს – მშპ-ს 142%-ს მიაღწია. საბერძნეთის 10-წლიან სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობის ზრდა 2009 წელს 4%-ის ნიშნულიდან დაიწყო და დღეს 18%-ს აღემატება. ეს იმის ინდიკატორია, რომ ამ ობლიგაციებში ინვესტირების რისკი გაიზარდა. ინვესტორებმა ეჭვი შეიტანეს, რომ საბერძნეთის მთავრობა სახელმწიფო ვალს დროულად ვერ დაფარავდა.
აგვისტოს პირველ ნახევარში, იტალიისა და ესპანეთის სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობამაც, რეკორდულ 6%-ს გადააჭარბა. ამას ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა ფინანსურ ბაზარზე უპრეცედენტო ინტერვენციით უპასუხა და 22 მილიარდი ევროს ღირებულების იტალიისა და ესპანეთის 10-წლიანი სახელმწიფო ობლიგაციები შეიძინა – მათი შემოსავლიანობის დასაწევად და ფინანსური ბაზრების სტაბილიზაციისთვის.
ევროპის ცენტრალური ბანკის ქმედებამ შედეგი სწრაფად გამოიღო. იტალიისა და ესპანეთის მიმართ ინვესტორების ნდობა გაიზარდა და 10-წლიან სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობამ 4.9%-მდე დაიწია. თუმცა, როგორც ჩანს, ეს დროებითი ეფექტი იყო. იტალიაში ბიუჯეტის ხარჯვითი ნაწილის 45.5 მილიარდი ევროთი შემცირების პაკეტის მიღება კვლავ ჩავარდა და ობლიგაციებზე შემოსავლიანობამ 5.28%-მდე აიწია.
შემოსავლიანობამ ესპანურ ობლიგაციებზეც 5.04%-მდე მოიმატა, მიუხედავად იმისა, რომ ესპანეთის კონსტიტუციაში ბიუჯეტის დეფიციტის გამაკონტროლებელი ცვლილებების მიღება თითქმის დასრულდა.
ფინანსურ ბაზრებზე მატულობს შიში, რომ იტალია და ესპანეთი, რომლებიც ერთად ევროზონის ეკონომიკის 30%-ს შეადგენენ, ვერ შეძლებენ სახელმწიფო ვალის დაფარვას. ეკონომისტთა ნაწილს – ევროობლიგაციები, ნაწილს კი ევროზონის გაყოფა და ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნების ახალი ვალუტის ქვეშ გაერთიანება მიაჩნიათ გამოსავლად.
ევროზონის ორ ნაწილად გაყოფის შემთხვევაში, გერმანია, ავსტრია, ფინეთი, ბენელუქსის ქვეყნები და, ზოგი ეკონომისტის ვერსიით – საფრანგეთიც, ახალი ვალუტის ქვეშ გაერთიანდებიან. ევროზონის დანარჩენი ქვეყნები კი ევროს შეინარჩუნებენ. ამით ევრო დასუსტდება, რაც სამხრეთ ევროპული ქვეყნების ექსპორტისთვის სტიმული იქნება და მათ კრიზისის დაძლევაში დაეხმარება. თუმცა „ჩრდილოური ევრო” უფრო მყარი ვალუტა იქნება, ვიდრე დღევანდელი ევროა, რაც მისი მიმღები ქვეყნების ექსპორტზე უარყოფითად იმოქმედებს.
ევროობლიგაციები კრიზისიდან თავის დაღწევის მეორე შესაძლო საშუალებად განიხილება. ამ ობლიგაციების გარანტად მთელი ევროზონა დადგება და, შესაბამისად, მაღალი ვალის მქონე ქვეყნებს, რომელთა მიმართ ინვესტორები ნდობას კარგავენ, კრედიტის იაფად მოზიდვაში დაეხმარება.
ევროობლიგაციების წინააღმდეგ გერმანია გამოდის. სექტემბრის დასაწყისში ამ ქვეყნის 10-წლიან სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობა რეკორდულად დაბალი – 2.01% – იყო. ევროობლიგაციების გამოშვების შემთხვევაში გერმანიას მოუწევს კრედიტი უფრო ძვირად მოიზიდოს – შესაბამისად, დამატებითი დანახარჯები გასწიოს იტალიის, ესპანეთის, ირლანდიისა და პორტუგალიის სახელმწიფო ვალების გამო.
2010 წელს დახმარების პაკეტები ირლანდიამ და პორტუგალიამაც მიიღეს, შესაბამისად, 85 და 78 მილიარდი ევროს ოდენობით. ირლანდიის ბიუჯეტი 2008 წლის მსოფლიო ეკონომიკურ კრიზისამდე პროფიციტული იყო და ეკონომიკა, დაბალი გადასახადების წყალობით, სწრაფი ტემპით – 4-6%-ით იზრდებოდა. თუმცა მსოფლიო ეკონომიკურმა კრიზისმა დიდი ზეგავლენა მოახდინა, რადგან ევროპის ცენტრალური ბანკის არაადეკვატურად იაფმა კრედიტმა ირლანდიის იპოთეკური სესხების ბაზარზე მწვავე კრიზისი გამოიწვია. კერძო საბანკო სისტემას გარანტად სახელმწიფო დაუდგა, რის შედეგადაც 10 წელზე მეტი ხნის მანძილზე პროფიციტული ბიუჯეტი მშპ-ს 32.4%-მდე დეფიციტში „ჩავარდა”.
სხვადასხვა ეკონომიკური სიძლიერის სახელმწიფოების ერთი ვალუტის ქვეშ გაერთიანებამ ევროზონის თითოეულ წევრს განსხვავებული შედეგი მოუტანა: ძლიერი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებისთვის, რომელთაც ქრონიკულად დადებითი სავაჭრო ბალანსი და მრავალტონიანი ოქროს რეზერვი აქვთ, ევრომ ექსპორტის სტიმულირება გამოიწვია. თუმცა შედარებით სუსტი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებისთვის ევრომ საპირისპირო შედეგი გამოიღო: რომ არა ევრო, ამ ქვეყნების ვალუტა უფრო სუსტი იქნებოდა, რაც ექსპორტზე დადებითად აისახებოდა. მეორე მხრივ, ევროზონაში გაერთიანებით, შედარებით სუსტი ეკონომიკის ქვეყნებს შესაძლებლობა მიეცათ იმავე პირობებში მოეზიდათ კრედიტი, რითაც მაღალი საკრედიტო რეიტინგის მქონე ქვეყნები სარგებლობდნენ. ამიტომ სულ უფრო ხშირად ისმის კითხვა, საჭიროა თუ არა ევროზონის ნებისმიერ ფასად შენარჩუნება.
ამ შეფასებას ისიც ამყარებს, რომ ბოლო რამდენიმე კვირის განმავლობაში, დეფოლტის საფრთხე გერმანიისა და საფრანგეთის საბანკო სისტემის გიგანტებსაც შეეხო. ამ ქვეყნებმა, 2011 წლის მეორე კვარტალში ეკონომიკური ზრდა ფაქტობრივად შეწყვიტეს.
ევროკავშირის ყველაზე პრობლემური ქვეყნებისთვის, რომელთაც პრესაში PI(I)GS-ად (Portugal, Italy, Ireland, Greece, Spain) მოიხსენიებენ, უკანასკნელი იმედის კრედიტორი ძლიერი ეკონომიკის მქონე გერმანიაა. თუმცა გერმანელებს დანარჩენი ქვეყნების გადარჩენისთვის საკუთარი ფასი აქვთ: ანგელა მერკელი სულ უფრო ხშირად საუბრობს ევროზონის საერთო ფისკალური კონტროლის შესახებ. გერმანია დახმარებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში გამოყოფს, თუ მის მოთხოვნას – საპენსიო ასაკის აწევას, საჯარო მოხელეების ხელფასებისა და ზოგადად, ბიუჯეტის დეფიციტის შემცირებას – დააკმაყოფილებენ. ბერლინს სურს ევროზონის ქვეყნები უფრო „გერმანულად” აქციოს.
გერმანიისა და საფრანგეთის ბანკების გამართულ მუშაობას, გლობალური ფინანსური სისტემის ფუნქციონირებისათვის, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს. ამ ქვეყნების წამყვანი ბანკები მჭიდროდ არიან დაკავშირებულნი ამერიკელ პარტნიორებთან, რაც ვითარებას კიდევ უფრო ართულებს: ამერიკული ფინანსური ინსტიტუტები ცდილობენ მზარდი რისკებისგან თავი დაიცვან, ამიტომ, უმეტეს შემთხვევაში, ახალი მოკლევადიანი სესხის გაცემისგან და ევროპელ პარტნიორებთან ბიზნესის წარმოებისგან თავს იკავებენ.
საერთაშორისო ორგანიზაციის – The Institute of International Finance – მონაცემებით, ევროპულ ბანკებს დაკრედიტება აშშ-ის ათმა უმსხვილესმა საინვესტიციო ბანკმა – ივლისში 9%-ით ანუ 30 მილიარდი აშშ დოლარით – შეუმცირა. ეს უკვე მეორე შემცირებაა ივნისის შემდეგ. ამ თვეში აშშ-ის საინვესტიციო ბანკებისგან ევროპულმა ბანკებმა 20%-ით ნაკლები ფული მიიღეს.
სხვადასხვა გათვლით, ევროპულ ბანკებს, სულ მცირე, 150 მილიარდი ევროს ოდენობის ახალი კაპიტალის მოზიდვა სჭირდებათ. ევროპაში სიტუაციას ისიც ამძიმებს, რომ ევროპული ბანკების საკუთრებაში არსებული სახელმწიფო ობლიგაციების ღირებულება შეიძლება მკვეთრად შემცირდეს, თუკი ეკონომიკური პრობლემების მქონე ქვეყნები თავიანთ ვალს ვერ დაფარავენ. ამ შემთხვევაში ბანკები კიდევ უფრო მეტ ფულს დაკარგავენ.
ევროპის სახელმწიფო საკრედიტო კრიზისი მას შემდეგ დაიწყო, რაც 2009 წელს საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრად არჩეულმა გეორგიოს პაპანდრეუმ გამოააშკარავა, რომ მისი წინამორბედი საბერძნეთის საბიუჯეტო დეფიციტის რეალურ მოცულობას მალავდა. აღმოჩნდა, რომ დეფიციტი მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი – დეკლარირებული 6%-ის ნაცვლად 2.5-ჯერ მეტი – მშპ-ს 15.4% იყო.
2010 წლის გაზაფხულზე საბერძნეთმა ევროკავშირისგან 110 მილიარდი ევროს დახმარება მიიღო. 2010 წლის მაისში ევროპის ფინანსური სტაბილურობის ფონდი შეიქმნა, რომელსაც 750 მილიარდი ევრო უმაგრებდა ზურგს. ამას ინვესტორები უნდა დაემშვიდებინა. თუმცა 2011 წლის ზაფხულისთვის ცხადი გახდა, რომ საბერძნეთს დახმარება კიდევ ერთხელ დასჭირდებოდა. ივლისში ევროკავშირის ქვეყნები 109 მილიარდი ევროს ახალი დახმარების პაკეტის შექმნას დათანხმდნენ – იმ პირობით, რომ საბერძნეთი კიდევ უფრო მკაცრ ზომებს მიიღებდა ბიუჯეტის დასაბალანსებლად და 72 მილიარდი ევროს ღირებულების სახელმწიფო აქტივების პრივატიზაციას გააკეთებდა.
ევროკავშირის მიერ მოთხოვნილი ცვლილებები, საშუალო სტატისტიკურ ბერძენს არ მოსწონს. ამ დრომდე ბერძენი პოლიტიკოსები დიპლომატიურად ცდილობდნენ პრობლემის შერბილებას: ხმამაღალ გამოსვლებში ისინი რეფორმირებას უჭერდნენ მხარს, თუმცა ყველაზე მტკივნეულ რეფორმებს აჭიანურებდნენ.
როგორც ჩანს, ეს სტრატეგია აღარ ამართლებს: იმისთვის, რომ საბერძნეთმა ევროკავშირისგან ფული ისევ მიიღოს, მთავრობამ, მომდევნო კვირების განმავლობაში, ათობით ათასი საჯარო მოხელე უნდა შეამციროს. ქვეყნისთვის, სადაც ყოველი მეათე ადამიანი სახელმწიფო სამსახურში იყო დასაქმებული, ეს ძალიან არაბერძნული ნაბიჯი იქნება.
2000-2007 წლებში უცხოური ინვესტიციების შემოდინების ხარჯზე საბერძნეთის ეკონომიკა საშუალოდ 4.3%-ით იზრდებოდა. ეს ევროზონის მაშინდელ საშუალო მაჩვენებელზე 1.5%-ით მეტი იყო. არაადეკვატურად იაფმა კრედიტმა საბერძნეთის მემარცხენე მთავრობას საშუალება მისცა, ამ წლებში დიდი საბიუჯეტო დეფიციტის (მერყეობდა 5-15%-ში) ხარჯზე სოციალური ბენეფიტები შეექმნა. 2011 წლისთვის ქვეყნის ვალმა 328 მილიარდ ევროს – მშპ-ს 142%-ს მიაღწია. საბერძნეთის 10-წლიან სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობის ზრდა 2009 წელს 4%-ის ნიშნულიდან დაიწყო და დღეს 18%-ს აღემატება. ეს იმის ინდიკატორია, რომ ამ ობლიგაციებში ინვესტირების რისკი გაიზარდა. ინვესტორებმა ეჭვი შეიტანეს, რომ საბერძნეთის მთავრობა სახელმწიფო ვალს დროულად ვერ დაფარავდა.
აგვისტოს პირველ ნახევარში, იტალიისა და ესპანეთის სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობამაც, რეკორდულ 6%-ს გადააჭარბა. ამას ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა ფინანსურ ბაზარზე უპრეცედენტო ინტერვენციით უპასუხა და 22 მილიარდი ევროს ღირებულების იტალიისა და ესპანეთის 10-წლიანი სახელმწიფო ობლიგაციები შეიძინა – მათი შემოსავლიანობის დასაწევად და ფინანსური ბაზრების სტაბილიზაციისთვის.
ევროპის ცენტრალური ბანკის ქმედებამ შედეგი სწრაფად გამოიღო. იტალიისა და ესპანეთის მიმართ ინვესტორების ნდობა გაიზარდა და 10-წლიან სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობამ 4.9%-მდე დაიწია. თუმცა, როგორც ჩანს, ეს დროებითი ეფექტი იყო. იტალიაში ბიუჯეტის ხარჯვითი ნაწილის 45.5 მილიარდი ევროთი შემცირების პაკეტის მიღება კვლავ ჩავარდა და ობლიგაციებზე შემოსავლიანობამ 5.28%-მდე აიწია.
შემოსავლიანობამ ესპანურ ობლიგაციებზეც 5.04%-მდე მოიმატა, მიუხედავად იმისა, რომ ესპანეთის კონსტიტუციაში ბიუჯეტის დეფიციტის გამაკონტროლებელი ცვლილებების მიღება თითქმის დასრულდა.
ფინანსურ ბაზრებზე მატულობს შიში, რომ იტალია და ესპანეთი, რომლებიც ერთად ევროზონის ეკონომიკის 30%-ს შეადგენენ, ვერ შეძლებენ სახელმწიფო ვალის დაფარვას. ეკონომისტთა ნაწილს – ევროობლიგაციები, ნაწილს კი ევროზონის გაყოფა და ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნების ახალი ვალუტის ქვეშ გაერთიანება მიაჩნიათ გამოსავლად.
ევროზონის ორ ნაწილად გაყოფის შემთხვევაში, გერმანია, ავსტრია, ფინეთი, ბენელუქსის ქვეყნები და, ზოგი ეკონომისტის ვერსიით – საფრანგეთიც, ახალი ვალუტის ქვეშ გაერთიანდებიან. ევროზონის დანარჩენი ქვეყნები კი ევროს შეინარჩუნებენ. ამით ევრო დასუსტდება, რაც სამხრეთ ევროპული ქვეყნების ექსპორტისთვის სტიმული იქნება და მათ კრიზისის დაძლევაში დაეხმარება. თუმცა „ჩრდილოური ევრო” უფრო მყარი ვალუტა იქნება, ვიდრე დღევანდელი ევროა, რაც მისი მიმღები ქვეყნების ექსპორტზე უარყოფითად იმოქმედებს.
ევროობლიგაციები კრიზისიდან თავის დაღწევის მეორე შესაძლო საშუალებად განიხილება. ამ ობლიგაციების გარანტად მთელი ევროზონა დადგება და, შესაბამისად, მაღალი ვალის მქონე ქვეყნებს, რომელთა მიმართ ინვესტორები ნდობას კარგავენ, კრედიტის იაფად მოზიდვაში დაეხმარება.
ევროობლიგაციების წინააღმდეგ გერმანია გამოდის. სექტემბრის დასაწყისში ამ ქვეყნის 10-წლიან სახელმწიფო ობლიგაციებზე შემოსავლიანობა რეკორდულად დაბალი – 2.01% – იყო. ევროობლიგაციების გამოშვების შემთხვევაში გერმანიას მოუწევს კრედიტი უფრო ძვირად მოიზიდოს – შესაბამისად, დამატებითი დანახარჯები გასწიოს იტალიის, ესპანეთის, ირლანდიისა და პორტუგალიის სახელმწიფო ვალების გამო.
2010 წელს დახმარების პაკეტები ირლანდიამ და პორტუგალიამაც მიიღეს, შესაბამისად, 85 და 78 მილიარდი ევროს ოდენობით. ირლანდიის ბიუჯეტი 2008 წლის მსოფლიო ეკონომიკურ კრიზისამდე პროფიციტული იყო და ეკონომიკა, დაბალი გადასახადების წყალობით, სწრაფი ტემპით – 4-6%-ით იზრდებოდა. თუმცა მსოფლიო ეკონომიკურმა კრიზისმა დიდი ზეგავლენა მოახდინა, რადგან ევროპის ცენტრალური ბანკის არაადეკვატურად იაფმა კრედიტმა ირლანდიის იპოთეკური სესხების ბაზარზე მწვავე კრიზისი გამოიწვია. კერძო საბანკო სისტემას გარანტად სახელმწიფო დაუდგა, რის შედეგადაც 10 წელზე მეტი ხნის მანძილზე პროფიციტული ბიუჯეტი მშპ-ს 32.4%-მდე დეფიციტში „ჩავარდა”.
სხვადასხვა ეკონომიკური სიძლიერის სახელმწიფოების ერთი ვალუტის ქვეშ გაერთიანებამ ევროზონის თითოეულ წევრს განსხვავებული შედეგი მოუტანა: ძლიერი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებისთვის, რომელთაც ქრონიკულად დადებითი სავაჭრო ბალანსი და მრავალტონიანი ოქროს რეზერვი აქვთ, ევრომ ექსპორტის სტიმულირება გამოიწვია. თუმცა შედარებით სუსტი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებისთვის ევრომ საპირისპირო შედეგი გამოიღო: რომ არა ევრო, ამ ქვეყნების ვალუტა უფრო სუსტი იქნებოდა, რაც ექსპორტზე დადებითად აისახებოდა. მეორე მხრივ, ევროზონაში გაერთიანებით, შედარებით სუსტი ეკონომიკის ქვეყნებს შესაძლებლობა მიეცათ იმავე პირობებში მოეზიდათ კრედიტი, რითაც მაღალი საკრედიტო რეიტინგის მქონე ქვეყნები სარგებლობდნენ. ამიტომ სულ უფრო ხშირად ისმის კითხვა, საჭიროა თუ არა ევროზონის ნებისმიერ ფასად შენარჩუნება.
