ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ საპრეზიდენტო კანდიდატი პრაიმერის საშუალებით გამოავლინა. როგორც მოსალოდნელი იყო, პარტიის სახელით არჩევნებში კენჭს წინა მოწვევის პარლამენტის თავმჯდომარე და ამჟამად საპარლამენტო უმცირესობის ლიდერი დავით ბაქრაძე იყრის. ტაბულა მას საქართველოში შექმნილ ვითარებაზე, ქვეყნის წინაშე მდგომ გამოწვევებზე, საარჩევნო პრიორიტეტებზე, წინა ხელისუფლების შეცდომებსა და წარმატებებზე და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის პერსპექტივებზე ესაუბრა.
უპირველესად, მინდა ვისაუბროთ იმაზე, თუ რა მიგაჩნიათ საქართველოს წინაშე მდგარ მთავარ გამოწვევებად. საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვების შემთხვევაში, რაში ხედავთ თქვენს როლს?
ვფიქრობ, დღეს ჩვენ წინაშე დგას ერთი მთავარი პრობლემა, რომლისგანაც ძალიან ბევრი სხვა გამომდინარეობს. ეს არის პოლიტიკური არასტაბილურობა და დაპირისპირების ძალიან მაღალი ხარისხი. აქედან მოდის ეკონომიკური პრობლემები და უცხოური ინვესტიციების ნაკლებობა. აქედან მოდის კითხვები ჩვენი უცხოელი პარტნიორებისგან, რამდენად აგრძელებს საქართველო ევროპული და ევროატლანტიკური ინტეგრაციის გზას.
ამიტომ, ჩემს ამოცანად არჩევნების პერიოდშიც და შემდგომაც, მივიჩნევ იმას, რომ საზოგადოება წავიყვანოთ გამთლიანების მიმართულებით. სწორედ გამთლიანება და სიმშვიდე იქნება იმის წინაპირობა, რომ მოგვარდება ეკონომიკური პრობლემებიც, გაჩნდება სამუშაო ადგილებიც, ჩამოვლენ ინვესტორებიც და ყველა ერთად გავაგრძელებთ გზას ევროპისკენ.
მე გამოვედი ეროვნული თანხმობის აქტის მიღების ინიციატივითაც, რომელიც წერტილს დაუსვამს ბევრ გაურკვევლობას და მომავალში დაგვეხმარება იმაში, რომ როდესაც ხელისუფლება შეიცვლება, ძალიან ბევრი საკითხი იყოს გაწერილი, ადამიანებს აღარ ჰქონდეთ პოლიტიკური დევნის და პოლიტიკური ანგარიშსწორების შიში.
საჭიროა გარანტიები საჯარო სექტორში დასაქმებული ადამიანებისთვის, ბიზნესისთვის, რომ არ იქნება ბიზნესის დევნა და შევიწროება იმის გამო, რომ წინა ხელისუფლებასთან თანამშრომლობდა. საუბარი მაქვს იმაზე, რა უნდა გავაკეთოთ მომავალში იმ გაკვეთილების გათვალისწინებით, რაც მივიღეთ ხელისუფლების შეცვლის შემდგომ. ამ ათმა თვემ ძალიან ბევრი სირთულე და ცუდი დაგვანახა.
ჩემი შეთავაზება ხელისუფლების, მთავრობის, სხვა კანდიდატების მიმართაც არის, რომ ერთად მოვიფიქროთ ამის ასარიდებელი მექანიზმები. ერთად გავაკეთოთ ეროვნული თანხმობის აქტი, საქართველოში ხელისუფლების შეცვლა მოხდეს ისევე უმტკივნეულოდ, როგორც ევროპაში ხდება.
დაპირისპირებაზე საუბრობთ და ბოლო თვეებს რომ თვალი გადავავლოთ, ვნახავთ, რომ ხელისუფლების რიტორიკა უფროშემრიგებლური გახდა. პრემიერმა განაცხადა, რომ თავი უნდა შეიკავონ დაკავებებისგან, სანამ არჩევნები ჩატარდება. თქვენი აზრით, რა იწვევს ამ ცვლილებებს და ნიშნავს თუ არა, რომ არის მზაობა უფრო მშვიდობიანი თანაარსებობისთვის?
რა თქმა უნდა, ამ ტონს მივესალმები, თუმცა, ამ შემთხვევაში განმსაზღვრელია, რა ხდება რეალურ ცხოვრებაში. რეალურ ცხოვრებაში ამ ტონის ასახვა იქნება ის, რომ შეწყდეს პოლიტიკური დევნა.
ჩვენი ხელისუფლების წარმომადგენელთა წინაღმდეგ გამოძიება რომ პოლიტიკური ხასიათისაა, ამას ბევრი რამ მოწმობს, მათ შორის, ასეთი გარემოებაც – ძალიან ბევრი ადამიანის მიმართ საქმე იყო აღძრული, როდესაც ისინი ნაციონალურ მოძრაობაში იყვნენ. როგორც კი რომელიმე მათგანი გადის პარტიიდან – გამოძიება წყდება.
კონკრეტულად ვიზე საუბრობთ?
ვართ ის პოლიტიკური გუნდი, რომლის მმართველობის დროსაც ბიუჯეტი 9 წელიწადში 10-ჯერ გაიზარდა, ეკონომიკა 7-8%-ით იზრდებოდა, რომლის პირობებშიც გადასახადები შემცირდა. ჩვენ შეგვიძლია ეს ყველაფერი დავაბრუნოთ ამ ქვეყანაში.
ეს შეეხება, მათ შორის, საკრებულოს წევრებსაც, პარლამენტსაც. ყველაზე ცნობილია საკრებულოს დღევანდელი თავმჯდომარის შემთხვევა. დაკითხვის ოქმში, ის ბრალს აღიარებს ქართუს საქმესთან დაკავშირებით, მაგრამ მას შემდეგ, რაც პარტია შეიცვალა, დაკითხვაზე აღარ დაუბარებიათ, თუმცა სხვების მიმართ გამოძიება კვლავაც გაგრძელდა. ასეთი შემთხვევები, რა თქმა უნდა, აჩენს ძალიან საფუძვლიან ეჭვს, რომ ყველაფერი, რაც ხდება, მართლმსაჯულების პოლიტიკურ იარაღად გამოყენებაა.
თუ დავუბრუნდებით რიტორიკაზე შეკითხვას, იმედი მაქვს, რომ ამ სწორ განცხადებებს მოჰყვება სწორი მოქმედება. მაგალითად, ნამდვილად სწორი და კარგი იყო პრემიერის და შინაგან საქმეთა მინისტრის განცხადებები, როდესაც ზუგდიდში ნაციონალური მოძრაობის შეხვედრაზე თავდასხმა დაგმეს. მაგრამ, სამწუხაროდ, ეს ადამიანები 100 ლარად გამოუშვეს.
თქვენ საუბრობდით იმაზე, რომ ხელისუფლება იდგა ზუგდიდის მოვლენების უკან. რა გაძლევთ ამის თქმის საშუალებას?
ფაქტები, ვიდეოჩანაწერები არსებობს, ადამიანები არსებობენ, რომლებიც ჰყვებიან, როგორ მიიყვანეს ისინი ქართული ოცნების ოფისში და შემდეგ ოფისიდან როგორ გადაიყვანეს თეატრთან. და ეს ყველაფერი ორგანიზებული იყო ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ.
100 ლარი ქვის სროლისთვის და ფიზიკური შეურაცხყოფისთვის ადეკვატური არ არის. თუ ჩვენ წავედით ერთმანეთისთვის ქვების სროლის მიმართულებით, საზოგადოება დაბრუნდება 90-იან წლებში. ეს უბედურება მეორეჯერ არც ხელისუფლებამ და არც ოპოზიციამ აღარ უნდა დავუშვათ.
როდესაც საუბრობთ ამ ინციდენტებზე, თქვენი ოპონენტები იხსენებენ შემთხვევებს, მაგალითად, კარალეთსა და მერეთში, რასაც საპარლამენტო არჩევნებამდე ჰქონდა ადგილი. ადეკვატურად არც მაშინ დაისაჯნენ მოძალადეები.
ეს იყო ძალიან ცუდი და დასაგმობი, მაგრამ ამის შემდეგ სახელმწიფომ დასკვნები გამოიტანა. პირველი დასკვნა გახლდათ ის, რომ ის ადამიანები, ვინც ქვებს ისროდნენ, ადმინისტრაციული წესით მოხვდნენ საპატიმროში და ეს იყო სიგნალი, რომ ძალადობა დაუშვებელია.
მეორე დასკვნა, რომელიც მაშინ სახელმწიფომ გამოიტანა, იყო ის, რომ შევთანხმდით მთელ რიგ მექანიზმებზე მაშინდელ ოპოზიციასთან, თუ როგორ აგვერიდებინა მსგავსი ინციდენტები მომავალში. ამ მექანიზმებმა იმუშავა და ამის შემდეგ მართლაც ძალიან ბევრი საჯარო შეხვედრა ჩაატარა ქართულმა ოცნებამ.
ეს მექანიზმები დღესაც შეიძლება ავამოქმედოთ. ამიტომ, თუ დღევანდელი ხელისუფლება ამაზე დაგვთანხმდება, ჩვენ შეგვიძლია მარტივად დავარეგულიროთ, რომ არ მოხდეს ერთმანეთის აქციებში ჩარევა და ფიზიკური დაპირისპირება. კი, კარალეთი ცუდი იყო ძალიან, მერეთიც ცუდი იყო, გეთანხმებით, მაგრამ დასასჯელები დაისაჯნენ.
გაკრიტიკებენ, რომ სასჯელი ლმობიერი იყო...
ყოველ შემთხვევაში, ბევრად უფრო მკაცრად დაისაჯნენ, ვიდრე 100 ლარით, იმიტომ რომ მაშინ ადამიანები ადმინისტრაციული წესით ციხეში მოხვდნენ.
არჩევნების თემას რომ დავუბრუნდეთ, რამდენად გაქვთ გამარჯვების შანსი? NDI-ის უკანასკნელი კვლევა რომ ავიღოთ, ნაციონალური მოძრაობის კანდიდატს ჰქონდა 10%-იანი მხარდაჭერა. თქვენი აზრით, რა შეიცვლება დარჩენილ პერიოდში?
საქართველოში განწყობები ძალიან სწრაფად იცვლება. თუ შეადარებთ შარშანდელი აგვისტოს კვლევას, იმჟამინდელი ხელისუფლების და ოპოზიციის მხარდაჭერის მონაცემები მაშინაც ასეთი იყო.
ამომრჩევლების დიდი ნაწილი გადაუწყვეტელი იყო მაშინაც და ახლაც...
ზოგადად, ქართულ რეალობაში, გადაუწყვეტელების დიდი ნაწილი ოპოზიციის მხარდამჭერია. ასე იყო შარშანაც და, ალბათ, ასე იქნება წელსაც.
ჩემი მთავარი ამოცანა არ გახლავთ ის, რომ პროცენტებზე ვიყო ფოკუსირებული, თუმცა, რა თქმა უნდა, პროცენტსაც, გამარჯვებასაც ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. ეს არჩევნები უნდა გავხადოთ გარკვეული შემობრუნების წერტილად, როდესაც დაპირისპირება, ჩხუბი, ზიზღი დაიკლებს და გადავიდეთ ნორმალურ პოლიტიკაზე.
ფოტო: ხათუნა ხუციშვილი
გრძელვადიან პერსპექტივაში ამ საარჩევნო პროცესს შეიძლება ჰქონდეს ორი შედეგი. პირველი: ჩვენ ვლანძღავთ ერთმანეთს, ვესვრით ქვებს და დაპირისპირებას საზოგადოებაში კიდევ უფრო გავაღვივებთ, ან მეორე: გამოვიყენებთ ამ კამპანიას იმისთვის, რომ მართლა ნორმალური, ცივილიზებული ოპონირება გავუწიოთ ერთმანეთს და ამ გზით ვაჩვენოთ საზოგადოებას, რომ განსხვავებებიც შეიძლება ცივილურად და დემოკრატიულად იყოს დაფიქსირებული და ახსნილი. თუ აქეთ წავიყვანთ პროცესს, ამ არჩევნებით ყველა მოგებული იქნება.
დღეს ყველა კანდიდატზეა ეს პასუხისმგებლობის ტვირთი. ვინც დღეს გამოდის დაპირისპირების და სიძულვილის პროგრამით, კარგად უნდა ესმოდეს, თუ რა როლს ასრულებს ის საქართველოს განვითარების გრძელვადიან პერსპექტივაში. ამიტომ, ამ გადმოსახედიდან, ეს არჩევნები კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ერთი კონკრეტული ადამიანის, თუნდაც პრეზიდენტის არჩევა.
თქვენ საუბრობთ დაპირისპირებაზე. თუ შეგიძლიათ, გვითხრათ, რატომ უნდა დაგიჭიროთ მხარი ამომრჩეველმა, გარდა იმისა, რომ, დავუშვათ, არ მოსწონს ქართული ოცნების კანდიდატი გიორგი მარგველაშვილი?
მე გულახდილად გეტყვით, ნამდვილად არ მინდა, ვინმემ მხარი დამიჭიროს იმიტომ, რომ მას გიორგი მარგველაშვილი არ მოსწონს. რა თქმა უნდა, ნეგატივმა შეიძლება ადამიანები გააერთიანოს, მაგრამ ეს დროებითია. ვისურვებდი, რამდენ ხმასაც მოვაგროვებ, მოვაგროვო იმის გამო, რომ მენდობიან მე, ენდობიან პარტიას, ენდობიან ჩვენს პროგრამას და არა იმიტომ, რომ მათ უბრალოდ არ მოსწონთ ჩემი კონკურენტები.
რაც შეეხება ხმა რატომ უნდა მომცენ, ვფიქრობ, ჩვენს შემთხვევაში გვაქვს ძალიან ღირებული და პოზიტიური გამოცდილება და მეორე, ძალიან ჯანსაღი დამოკიდებულება ჩვენი წარსულის მიმართ. ერთი მხრივ, ვართ ის პოლიტიკური გუნდი, რომლის მმართველობის დროსაც ბიუჯეტი 9 წელიწადში 10-ჯერ გაიზარდა, ეკონომიკა 7-8%-ით იზრდებოდა, რომლის პირობებშიც გადასახადები შემცირდა. ჩვენ შეგვიძლია ეს ყველაფერი დავაბრუნოთ ამ ქვეყანაში.
მეორე მხრივ, მე არ მრცხვენია იმის თქმა და აღიარება, რომ ჩვენი ხელისუფლების დროს იყო სამართალდამცავების ზედმეტი ჩარევა ბიზნესში, იყო ის პრობლემა, რომ საზოგადოების ნაწილთან ვერ მივიდა ეკონომიკური განვითარება.
მზად ვართ, წამოვიღოთ წარსულიდან ის, რაც ღირებული იყო და, ამავე დროს, გამოვასწოროთ ყველა ის შეცდომა, რაც წარსულში იყო.
რატომ უნდა გენდონ კიდევ ერთხელ ამომრჩევლები?
ნდობა მუდმივი პროცესი უნდა იყოს, არ შეიძლება ერთხელ მენდოს ადამიანი და ამით წერტილი დაისვას. ნდობას პოლიტიკოსი მუდმივად უნდა ამართლებდეს საკუთარი სიტყვებით და მოქმედებით.
ამ შემთხვევაში, შეცდომებზე როდესაც ვსაუბრობთ, რა გარანტიაა ამომრჩევლისთვის, რომ იგივე არ განმეორდება?
გეტყვით, მანდ მივდივარ ზუსტად. ამიტომ არ მიყვარს ხოლმე, როცა ამბობენ – ნაციონალური მოძრაობის რებრენდინგი. რებრენდინგი შეიძლება გაიაროს კომერციულმა ფირმამ. პარტიის შემთხვევაში და პოლიტიკური ლიდერის შემთხვევაში, რებრენდინგი ასე არ ხდება. ესაა მუდმივი პროცესი, როდესაც თავისი მოქმედებებით, სიტყვებით, კონკრეტული ნაბიჯებით, უნდა დაამტკიცოს, რომ მართლა ამ პოზიციაზე დგას, რომ მიიღო გაკვეთილი და სხვანაირად იქცევა.
ამ თვეების განმავლობაში ვცდილობთ, საქმით ვაჩვენოთ, რომ ჯანსაღ ბაზისზე დამყარებული ახალი პარტია ვართ, რომელიც გულწრფელად ასწორებს თავის შეცდომებს. ეს თუ ხალხმა დაინახა, იმედი მაქვს, რომ ნდობას დავიბრუნებთ.
იმისთვის, რომ დავრჩეთ პოლიტიკაში, როგორც ძალა, იმისთვის, რომ ვიყოთ მისაღები საზოგადოებისთვის, იმისთვის, რომ რაც კარგი გამოცდილება გვაქვს, კიდევ ერთხელ მოვახმაროთ ამ ქვეყანას, სრულიად გულწრფელად უნდა ვისაუბროთ ხალხთან ყველაფერზე – კარგზეც და ცუდზეც.
ანუ კამპანიის ფარგლებში მზად ხართ შეცდომებზეც ისაუბროთ?
ყოველთვის, როდესაც ამის საჭიროება იქნება, მზად ვარ მაქსიმალურად გულწრფელად ვისაუბრო ხალხთან კარგზეც და ცუდზეც. საბოლოო ჯამში, ყველაზე კარგი პოლიტიკა არის გულწრფელი პოლიტიკა. რაც უნდა ეცადო ცუდის დამალვას, ეს არასოდეს იმალება. დამალვა არაადეკვატურობის ნიშანია. სჯობს, გულწრფელად ილაპარაკო. ვფიქრობ, გულწრფელი ლაპარაკი და ბოდიშის მოხდა შეცდომის ან დანაშაულის გამო, არ არის სისუსტის ნიშანი.
რა იყო ის მთავარი მიზეზები, რის გამოც ნაციონალურმა მოძრაობამ არჩევნები წააგო?
რამდენიმე მიზეზი იყო ერთდროულად. როდესაც 9 წლის განმავლობაში ხარ ხელისუფლებაში, ხალხს უჩნდება სიახლის მოთხოვნილება. ეს მხოლოდ საქართველოში არ არის ასე. მსოფლიოში ყველას აქვს თავისი ლიმიტი, რომლის შემდეგაც, როგორ კარგადაც უნდა მუშაობდეს პოლიტიკური ძალა, ხალხს ცვლილებები უნდება. ეს ერთი მიზეზი იყო.
მეორე ისაა, რომ საზოგადოებამ დაინახა რეალური ალტერნატივა ბიძინა ივანიშვილის სახით. მთელი უკმაყოფილება, რომელიც გაბნეული იყო საზოგადობაში, ფოკუსირებულად მოხვდა ივანიშვილთან.
მესამე მიზეზი იყო ის ძალიან მაღალი სოციალური მოლოდინები, რომელიც არსებობდა ბიძინა ივანიშვილთან დაკავშირებით. ელოდნენ, რომ მისი მოსვლის შემდეგ, ყველაფერი უფასო იქნებოდა, ან ძალიან გაიაფდებოდა.
მახსოვს, ადამიანებმა ოქტომბერში ტრანსპორტში ფულის გადახდა შეწყვიტეს. შეწყვიტეს გაზის გადასახადის გადახდაც. იყო მოლოდინი, რომ ცხოვრება მკვეთრად გაუმჯობესდებოდა ერთი ხმის მიცემით.
და, რა თქმა უნდა, კიდევ ერთი ფაქტორი ის ნეგატივი და შეცდომები იყო, რაც ამ დროის განმავლობაში დაგროვდა. ამის უგულებელყოფა არ შეიძლება.
უფრო კონკრეტულად თუ შეგიძლიათ, ისაუბროთ თქვენი ხელისუფლების პრობლემებზე?
ჩვენ ვერ შევძელით გადაგვეჭრა ძირითადი სოციალური პრობლემები, მაგალითად, უმუშევრობა. სამჯერ გავზარდეთ მთლიანი ეროვნული პროდუქტი, პენსია და ბიუჯეტი გავზარდეთ 10-ჯერ. კიდევ გვჭირდებოდა ეკონომიკური ზრდის მინიმუმ რამდენიმე წელი, რომ ადამიანებს ეგრძნოთ ეს. ადამიანების ნაწილს, რომელსაც მატერიალურად უჭირს, გაუჩნდა განცდა, რომ ცხოვრება ერთ ადგილას გაჩერდა. ამ ფონზე პარადოქსულად ჩანს, და ამას ამბობენ კიდეც, რომ სადაც ყველაზე მეტი გააკეთეთ, იქ წააგეთ არჩევნები, მაგალითად, ბათუმშიო.
ამ არჩევნების ამოცანაა არა მთავრობის შეცვლა, არამედ ის, იქნება თუ არა ყველა თანამდებობა ერთი პოლიტიკური გუნდის ხელში კონცენტრირებული. ამ არჩევნების ამოცანაა, რომ გვყავდეს ისეთი პრეზიდენტი, რომელიც გააკონტროლებს მთავრობას და თან მოახერხებს მასთან კონსტრუქციულ მუშაობას.
ვფიქრობ, ეს კანონზომიერია. ადამიანს როდესაც უჭირს ოჯახში და ხედავს, რაღაც ლამაზი გაკეთდა მის ქალაქში, მოწონების ნაცვლად, ეს შეიძლება აღიზიანებდეს. ფიქრობდეს, რად მინდა ეს ლამაზი შენობა, როდესაც ოჯახში მიჭირს საჭმლის ფული და ეს ფული რომ დაერიგებინათ, უკეთესად ვიქნებოდიო. ამას, ბუნებრივია, მეორე მხარე აქვს, თუ ფული ასე დაარიგე, ქვეყანა ვერ განვითარდება. ეკონომიკას ინფრასტრუქტურული პროექტები ავითარებდა.
ეს იმდენად ჩვენი შეცდომა არ იყო, რამდენადაც ეკონომიკის კანონზომიერება, თუმცა იყო ერთ-ერთი საკითხი, რამაც გააჩინა მოლოდინი, რომ მოვა ივანიშვილი და მყისიერად მოგვიგვარებს პრობლემებსო.
საზოგადოებასთან კომუნიკაციის პრობლემის ბრალიც ხომ არ იყო ამ მიმართულებით?
რა თქმა უნდა, საზოგადოებასთან ბევრად უფრო მჭიდრო კომუნიკაცია უნდა გვქონოდა. 9 წელი ხელისუფლებაში ყოფნის ერთ-ერთი მინუსი ისიც არის, რომ გარკვეული დოზით საზოგადოებას კარგავ. როდესაც ახალი არჩეული ხარ, ბევრად უკეთესი კომუნიკაცია გაქვს და შემდეგ, წლებთან ერთად, გარკვეული იზოლირებაც ხდება. ეს პრობლემაც ნამდვილად იყო.
რამდენად მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო ციხის კადრები, რომელიც არჩევნების წინ გამოქვეყნდა?
ემოციურად, ვფიქრობ, გადამწყვეტი მომენტი იყო არჩევნებში. მიუხედავად იმისა, რომ ძირეულ მიზეზებში არჩევნების წაგების, ალბათ, მაინც სოციალურ-ეკონომიკური და სიახლის მოლოდინი ჭარბობდა, ეს კადრები ემოციურად იყო გარდამტეხი მომენტი. ადამიანებმა აღმოაჩინეს, რომ დღეს, იმ ქვეყანაში, სადაც ამდენს ვტრაბახობთ, რომ პოლიცია შევცვალეთ, ადამიანის უფლებებზე ვსაუბრობთ, ასეთი საშინელება ხდებოდა.
ყველაზე მძიმე ჩვენი მომხრეებისთვის სწორედ ეს კადრები იყო. ოცნების მომხრეების დიდი ნაწილი ისედაც დარწმუნებული გახლდათ, რომ ნაციონალური მოძრაობა ცუდი იყო. ამ კადრებმა ყველაზე მეტად ნაციონალური მოძრაობის მომხრეების დემორალიზება გამოიწვია, მათ შორის, პოლიტიკური ლიდერების. მე ადამიანური შოკი მქონდა, ამას რომ ვუყურე. რამდენიმე დღე ქუჩაში ვერ გამოვედი, კამპანია გავაჩერე, ადამიანებს ვერ ვხვდებოდი.
თქვენ ამბობთ, რომ ლიდერებმაც კი შოკი მიიღეს. მაშინ რატომ დაუშვა ასეთი რამ ხელისუფლებამ? რა იყო მიზეზი? ჩვენ წლების განმავლობაში, სახალხო დამცველის მხრიდანაც გვესმოდა საპატიმროებში არსებულ ვითარებაზე.
ასეთი სიმწვავით ეს პრობლემა არასდროს არ დამდგარა. როცა ხედავ, უფრო მძაფრად აღიქვამ. ასეთი სიმძაფრის ფაქტები ანგარიშში აღწერილი არ ყოფილა.
რაც შეეხება, რატომ მოხდა ასე, ესიყო ჩვენი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა, რაც ხელისუფლებაში ყოფნის დროს გამოჩნდა. გეხსომებათ, ძალოვანი უწყებები 10 წლის წინ რა იყო. საჭირო გახდა უზარმაზარი რეფორმა. ამ რეფორმებს ვერ ჩაატარებდა ადამიანი, რომელიც არ იყო ძლიერი პოლიტიკური ლიდერი. დროთა განმავლობაში, ამას აღმოაჩნდა ძალიან ცუდი მხარე – ნელ-ნელა სისტემა გახდა დახურული გარეშე, მათ შორის, საპარლამენტო კონტროლისთვის.
იქ რომ არ დაგვენიშნა მძიმეწონოსანი პოლიტიკური ლიდერები, რეფორმა ვერ მოხერხდებოდა და, მეორე მხრივ, ლიდერების იქ ყოფნის გამო გარეშე კონტროლი შესუსტდა. როგორც კი სისტემა ჩაიკეტა, გაჩნდა დანაშაული.
ზუსტად პარლამენტის, როგორც მაკონტროლებლის, როლზე მინდოდა, მეკითხა...
მართლა ძალიან ბევრს ვფიქრობ ამ თემაზე, რა მოხდა და რატომ მოხდა – გამოცდილება რაც გვაქვს, არის ის, რომ არ შეიძლება ქვეყანაში ჩაკეტილი სისტემის არსებობა. არ შეიძლება რომელიმე სფეროს მიმართ კონტროლის შესუსტება. არ შეიძლება არაფერზე თვალის დახუჭვა, რაც უნდა კარგი იყოს მიზანი.
ყველაფერი იწყება კარგი მიზნებით, მაგრამ თუ ამ მიზანს მოაკლებ კონტროლს, ყოველთვის გამოჩნდება ვინმე, მათ შორის, ხელმძღვანელობაში, ვინც ამით ცუდად ისარგებლებს. თავიდან ციხეშიც კარგი მიზანი იყო – ქურდების კონტროლისგან უნდა გაეთავისუფლებინათ პენიტენციარული სისტემა.
ეს იყო კარგი გაკვეთილი და თუ რამეს ვხედავ ოქტომბრის შემდეგ პოზიტივს, ის არის, რომ ახლა საზოგადოება უფრო აქტიურია. თუ ჩვენ შევინარჩუნეთ საზოგადოების აქტივობა, ეს იქნება გარანტია მომავალში, რომ მსგავსი რამ არ განმეორდება.
ამ არჩევნების ამოცანაა არა მთავრობის შეცვლა, არამედ ის, იქნება თუ არა ყველა თანამდებობა ერთი პოლიტიკური გუნდის ხელში კონცენტრირებული. ამ არჩევნების ამოცანაა, რომ გვყავდეს ისეთი პრეზიდენტი, რომელიც გააკონტროლებს მთავრობას და თან მოახერხებს მასთან კონსტრუქციულ მუშაობას.
რა არის მთავარი პრობლემები თუ მიღწევები, რაც აქვს ქართულ ოცნებას ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ?
ხელისუფლება ზედმეტად არის კონცენტრირებული წარსულთან ბრძოლაზე. ყველა ქვეყანაში აქვთ ხელისუფლებებს ცდუნება, რომ ყველაფერი წინა მთავრობას გადააბრალონ. თუ ეს მთავრობა არ გადაერთო აწმყოს მენეჯმენტზე, მომავლის შენებაზე, მას ექნება პრობლემები. ამის მაგალითია ეკონომიკა.
ქართული ეკონომიკა დღეს არის ბევრად უარეს ფორმაში, ვიდრე, მაგალითად, შარშან აგვისტოში. ამას აქვს ერთი მიზეზი – პოლიტიკური არასტაბილურობის განცდა, რასაც იწვევს მთავრობა. მე მას ვურჩევდი, ნაკლები დრო მოახმაროს იმასთან ბრძოლას, თუ რა ფერის სახურავი უნდა ჰქონდეს რაბათის გუმბათს და მეტი რესურსი მოახმაროს მომავალს.
სტალინის ძეგლების აღდგენის პროცესზეც რომ ვისაუბროთ. რამდენიმე სოფელში აღადგინეს, ახლა საუბარია გორში აღდგენაზეც – მუზეუმის ტერიტორიაზე. როგორ შეაფასებდით ამ პროცესებს, რა იწვევს ამას?
თუ გადავხედავთ ძეგლების თემას, მივხვდებით, რამდენად არაადეკვატურ მნიშვნელობას იღებს წარსულზე დავა. დღეს, იმის ნაცვლად, რომ ვისაუბროთ რა ნაბიჯებს ვდგამთ ევროპასთან მიმართებაში და რას ვაკეთებთ NATO-ში გასაწევრიანებლად, ვსაუბრობთ სტალინის ძეგლების აღდგენაზე. მე პირადად, ცალსახა დამოკიდებულება მაქვს სტალინის მიმართ და ვთვლი, რომ მისი ძეგლი არ უნდა იყოს საქართველოში. თუმცა, მუდმივ დავას სტალინის ძეგლზე, მირჩევნია, ვიდავო სამუშაო ადგილების შექმნაზე.
თქვენი ხელისუფლების დროს აიკრძალა ეს ძეგლები. თავისუფლების ქარტიაც თქვენ მიიღეთ...
ეს მიღებული პრაქტიკაა, ძალიან ბევრ ქვეყანაშია ტოტალიტარული რეჟიმის სიმბოლიკა აკრძალული. წარსულის შეფასება და გადაფასება არც ძეგლის მოხსნით ხდება და არც აღმართვით. აქ უფრო სხვა აქცენტია გასაკეთებელი – როგორ ვუყურებთ ჩვენს წარსულს და სახელმწიფოს.
სტალინის ძეგლი ამის მატერიალური გამოხატულებაა. ძეგლი აჩვენებს საზოგადოების მენტალიტეტს და დამოკიდებულებას. ამიტომაც, უფრო საზოგადოებრივ განწყობაზე უნდა ვისაუბროთ და არა ძეგლებზე.
მაგ კონტექსტში კიდევ ერთი რამ მინდა გკითხოთ. კათოლიკოსმა ილია მეორემ რუსულ გამოცემასთან ინტერვიუში განაცხადა, რომ სტალინი იყო გამორჩეული პიროვნება, რომ ასეთები იშვიათად იბადებიან, რომ ესმოდა რუსეთის მნიშვნელობა და მისი სიკვდილი სემინარიაშიც კი დაიტირეს. თქვენი აზრით, რა გავლენას ახდენს საზოგადოებაზე მსგავსი განცხადებები?
როდესაც ამას აცხადებს პატრიარქი, ის ამას უყურებს საკუთარი გადმოსახედიდან. მისი გადმოსახედი, ამ შემთხვევაში, აბსოლუტურად განსხვავებულია, ვიდრე ჩემი. მე არ ვფიქრობ, რომ მისი შეფასებები უნდა იყოს ისეთი, როგორც ჩემი, ან რომელიმე პოლიტიკოსის. ჩვენ გვაქვს განსხვავებული გადმოსახედიც, განსხვავებული ავტორიტეტებიც, განსხვავებული შეხედულებაც და, აქედან გამომდინარე, ის შეიძლება პროცესებს, პიროვნებებს და ისტორიასაც სხვანაირად აფასებდეს.
ბოლოს, მინდა შეგახსენოთ, ნახევრად ხუმრობის ფორმით გახსენებენ ხოლმე, რომ ომის დროს საზოგადოებას მოუწოდეთ, თავი დაეცვა საყოფაცხოვრებო ნივთებით. ალბათ, წლებია, კრიტიკაც გესმით ამასთან დაკავშირებით.
ძალიან ბევრი ჭორი გამიგია საკუთარ თავზე, ყოველთვის ვთვლიდი, რომ პასუხი არ უნდა გამეცა და მართალი ვიყავი. ერთადერთი, რაზეც ვნანობ, რომ თავის დროზე არ გავეცი პასუხი, იყო ეს. ძალიან ადვილი შესამოწმებელია. საჯარო კადრებია, არსებობს არქივში, ტექსტიც არსებობს.
როცა ამ განცხადებას ვაკეთებდი, ეს ის დროა, როცა, ჩვენი ინფორმაციით, რამდენიმე საათში რუსული არმია უნდა შესულიყო ზუგდიდში. ქალაქის აღებას შეიძლება მოჰყოლოდა მოსახლეობის მსხვერპლი და დაწიოკება. ჩემი განცხადების არსი იყო ის, რომ გაგვეფრთხილებინა რუსები – თუ მათი არმიის ქალაქებში შესვლას მოჰყვება ჩვენი მოსახლეობის მასობრივი დაწიოკება, ყველა ერთად ავიღებთ იარაღს და გადავალთ ფართომასშტაბიან პარტიზანულ ბრძოლაზე. ამას არაფერი საერთო საყოფაცხოვრებო ნივთთან არ ჰქონდა.
ეს იყო რუსებისადმი გაგზავნილი სიგნალი, არ დაეწყოთ რეპრესიები მოსახლეობის წინააღმდეგ, თორემ ამ შემთხვევაში მიიღებდნენ სხვა განზომილების ბრძოლას და საერთო სახალხო წინააღმდეგობას. განსხვავებით იმ პოლიტიკოსებისგან, ვინც მერე ჩანგალზე დაიწყო ლაპარაკი, მაშინ რუსებმა ეს სიგნალი მიიღეს.
