ხელოვნება

ინტერვიუ ელენე რაქვიაშვილთან

პოლიტიკური არტის მოლოდინი და კავკასიური ტრენდი

ყოველწლიური საერთაშორისო გამოფენა არტისტერიუმი ახალ თემას გვთავაზობს “პროტესტი რომელიც არასდროს მთავრდება”. სხვა საყურადღებო არტისტებს შორის ელენე რაქვიაშვილი ერთ-ერთი გამორჩეული მონაწილეა, ვისთანაც ეს თემატიკა საკმაოდ რაფინირებულად და ზუსტად იყო წარმოდგენილი. ელენე რაქვიაშვილი 90-იან წლებში გამოჩნდა არტის სცენაზე და კარიერა ფაბლიკ არტით დაიწყო. დღეს მისი კონცეპტუალური ნამუშევრები პოლიტიკურ თემებზე გაკეთებულ კორპორაციულ ბრენდინგს ჰგავს, სადაც არტისტი ცდილობს ჩვენთვის გასაგები გახადოს დღევანდელი მსოფლიოს საკუთარი ხედვა.

ელენე, შენ ხშირად ირჩევ პოლიტიკურ თემებს. ეს შენთვის ესთეტიკაა თუ რაიმე კონკრეტული დეკლამაციის მცდელობა?

ყველა ჩემი ასეთი ნამუშევარი არის ინტერპრეტაციის მცდელობა. მე არ მოვუწოდებ მაყურებელს რომელიმე ერთი გადაწყვეტილებისკენ, მზა პასუხს არ ვთავაზობ, რადგან მიმაჩნია, რომ საერთოდ ყველაფერს აქვს ორი მხარე. ყველაფერს აქვს ნეგატივი და პოზიტივი. არტისტისთვის სწორედ ეს წინააღმდეგობაა მთავარი და არა რომელიმე ერთი ხაზგასმა. ეს ჩემი ცხოვრებისეული მიდგომაა. ამიტომ, პოლიტიკური არტი ჩემთვის მაინც ესთეტიკაა და არა რაიმე სახის მოწოდება.

რამდენი ნაბიჯია ასეთი ზომიერი პოლიტიკური ხელოვნებიდან ქუჩის ხელოვნებამდე – არტაქტივიზმამდე? მათ შორის საერთოდ არის კავშირი?

მე ვერ ვხედავ ასეთ კავშირს. როცა ვაკეთებ ნამუშევარს, ეს ჩემს დამოკიდებულებას, ჩემს თავს უფრო შეეხება.

პოლიტიკური არტის თემაზე შენთან იმიტომ ვლაპარაკობ, რომ, ჩემი აზრით, ერთადერთი და ყველაზე თვალშისაცემი აქ მაინც ფემინისტური ტენდენციებია აქტივისტურ არტში. ბოლო ასეთი გამოფენა, სადაც მონაწილეობდი, ევროპის სახლში გაიმართა და 8 მარტისა და ქალთა უფლებების საკითხებს მიეძღვნა. გარდა ფემინიზმისა, სხვა ასპექტები თუ აქვს ჩვენს პოლიტიკურ არტს?

ვერ ვიტყოდი, რომ ფემინისტურ არტს ვაკეთებ. სულაც არა. ეგ ქალების უფლებებს უფრო შეეხება, ჩემი მიდგომა კი მაინც უფრო გენდერულია. მე ყოველთვის ორივე მხარე მაინტერესებს და ამ შემთხვევაშიც ჩემთვის გენდერული ბალანსის თემაა უფრო საინტერესო. მეორე მხრივ, პოლიტიკური კლიშეების კვლევაც ჩემი ინტერესის საგანია.

როდის იწყება საქართველოში აქტივისტური ხელოვნების ისტორია, თუ ასეთი მიმართულება საერთოდ არსებობს?

არსებობს, მაგრამ გაჭირვებით მიიკლაკნება, რადგან ინსტიტუციონალური მექანიზმების, მსხვილი ორგანიზაციების და თანამედროვე მიმართულების გალერეების აქტიური ჩართვის გარეშე ვერ განვითარდება.

პოლიტიკური არტი მარტო რუსეთ-საქართველოს ომს უკავშირდება? პოლიტიკურ არტს ვგულისხმობ არა როგორც ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის დაძაბულობის ილუსტრაციას, არამედ როგორც შიდასაზოგადოებრივ კრიტიკულ დაპირისპირებას. ვთქვათ, Pussy Riots-ის ან სხვათა მსგავსს, რაც რუსეთში ან დასავლეთში არსებობს.

An Egg
წლის ოკუპაციის პერიოდს ბევრი აქცია და გამოფენა მიეძღვნა, როგორც ცნობილი ფოტოგრაფების, ასევე დოკუმენტური თუ მხატვრული ფილმების ჩათვლით, მაგრამ რამდენადაც ვიცი, საქართველოში მიმდინარე მოვლენების თანამედროვე ხელოვნების კუთხით დანახული დიდი მასშტაბის ჩვენება არც გამოფენილა და არც დაფინანსებულა.

პოლონეთის ინიაციტივით და დაფინანსებით, ყოველწლიური ფესტივალის, ტრანსკავკასიის ფარგლებში ვარშავაში მოეწყო კავკასიის მხატვრების დიდი გამოფენა, სადაც რუსიკო ოატი საქართველოს მხარეს კურირებდა. ბევრი ქართველი არტისტი მონაწილეობდა და ძალიან საინტერესო გამოფენა გამოვიდა, მაგრამ ესეც ომის შემდეგ იყო. ახლა ყოველწლიური საერთაშორისო გამოფენა არტისტერიუმი აკეთებს პროტესტის თემაზე გამოფენას, ამ მიმართულებით შეგროვდა ნამუშევრები. ალბათ, ეს ყველაზე მეტად უნდა იყოს კავშირში შენს შეკითხვასთან. მეც ვმონაწილეობ და იმედი მაქვს, საინტერესო ნამუშევრები იქნება.

დღეს როგორია ასეთი ხელოვნების კომერციული ღირებულება და საიდან გამოიმუშავებს არტისტი ფულს?

ამ შემთხვევაში, აქ არანაირი ჰონორარი არ არსებობს. თუ რომელიმე ფონდიდან დაფინანსება მოხდა, როგორც წესი, მხოლოდ მასალის ხარჯებს თუ ფარავენ, ისიც მიზერულად. ამიტომ, სასურველი ხარისხის მისაღწევად, ისევ საკუთარი ჯიბიდან გიხდება დამატებითი ხარჯების ანაზღაურება. თუ რომელიმე უცხოურ პროგრამაში მოხვდი, ვთქვათ, არტისტული რეზიდენციის ან სხვა, მაშინ საშუალება გეძლევა რაღაც პერიოდი თავისუფლად იმუშაო. სხვაგვარად, ან ვინმე უნდა გაფინანსებდეს, ან დამატებით სამსახურში მუშაობდე და შენ თვითონ იფინანსებდე თავს.

ხომ არ ფიქრობ, რომ ცოცხალი კულტურული კლიმატის შესაქმნელად კარგი იქნებოდა პოლიტიკური არტის გამოფენების გამართვა?

ძალიან საინტერესო იქნებოდა. აუცილებელია, მეტი აქტივობა იყოს. მიხარია, რომ პოსტმოდერნისტულ ეპოქაში, 21-ე საუკუნეში

NOTHING CAN COME BETWEEN ME AND MY SHANGRILA
ვცხოვრობ და მისი ამოცანები, სულიერება მაქვს გასააზრებელი და დასანახი. არ შეიძლება რეგიონალურ ან საკუთარ ნაჭუჭში ჩაკეტვა და რეფლექსიის დაკარგვა მსოფლიოზე, სხვა კონტექსტებზე. ასე ვერავინ გაიზრდება. ახლა პირიქით, რაც შეიძლება მეტი სიმრავლე და სიჭრელე უნდა იყოს. არაფრის გადაგდება, უარყოფა ან დამალვა არ არის დღეს საჭირო. სწორი მიდგომის შემთხვევაში ყველაფერი შეიძლება გახდეს მთლიანობის ძალზე საჭირო და საინტერესო ელემენტი. გამოწვევები აუცილებელია – როგორც კულტურისთვის, ასევე არტისტისთვის, რომელიც ყოველთვის რაღაც ძლიერ ბარიერს უნდა უპირისპირებდეს საკუთარ ნამუშევარს.

დღეს საზოგადოებრივი სივრცეც მნიშვნელოვანია – შესაძლებელია, მერიამ მოაწყოს გამოფენები საზოგადოებრივ სივრცეებში, მეტროს სადგურებზე. ეს პრაქტიკა ცნობილია უცხოეთში და ძალზე ალამაზებს გარემოს დღევანდელი, ცოცხალი ხედვით.

შეგვიძლია უახლოეს მომავალში ველოდოთ, რომ გენდერი ან ფემინიზმი აღარ იქნება საქართველოს პოლიტიკური არტის ერთადერთი ტრენდი?

ამისთვის ჯერ ჩვენი გეოგრაფიული ადგილი უნდა გახდეს ტრენდი. როგორც აღმოსავლეთ ევროპა, ან ჩინეთი. საქართველო პატარა ქვეყანაა დღევანდელი პროცესებისთვის. მას საკუთარი თანამედროვე კულტურული იდენტობის პოვნის შანსი აქვს, თუ კავკასიური ტრენდის შექმნაში მიიღებს მონაწილეობას. ეს ძალიან ღირებული გახდება კულტურულადაც და კომერციულადაც.

 

კომენტარები